Motorlu taşımacılık: tren, uçak, karayolu veya gemi- hangisi en yeşil?

Uçak, tren veya otomobille seyahat etmek: çevre açısından en doğru seçim her zaman net olmayabilir. Son yıllık 2020 Ulaşım ve Çevre Raporu (TERM), Avrupa Birliği'nin Yeşil Anlaşmasını uygulamaya koyma çabaları arasında, tren ve uçak ile seyahatin ehemmiyetini değerlendiren nokta da dikkat çekmektedir. Avrupa Yeşil Anlaşması, taşımacılıktan kaynaklanan sera gazı emisyonunu, 1990'a kıyasla 2050’ye kadar, %90 oranında azaltma hedefini içermektedir. Daha sürdürülebilir bir taşımacılığa geçiş, bu hedefe ulaşmada önemli bir katkı sağlayabilir. Rapor, yolcu taşımacılığı için, havayolu seyahatinden demiryolu seyahatine geçişin kilit rol oynayabileceğini belirtmektedir.

Tren ve uçakların çevresel etkisi

2018 yılında, AB sera gazı emisyonlarının %25'ini taşımacılık oluşturmuştur. Bu sektörün emisyonları temelde karayolu taşımacılığından (%72) kaynaklanırken; deniz ve hava taşımacılığı, sırasıyla %14 ve %13'lük bir emisyon oranını temsil etmekte, tren taşımacılığı da (sadece dizel trenlerin emisyonları) %0,4'lük bir payı oluşturmaktadır. Küresel ısınma ve hava kirliliğine doğrudan katkılarının yanı sıra, tren ve uçaklar tarafından kullanılan enerjinin üretim, iletim ve dağıtımı sırasında ortaya çıkan emisyonlar da dikkate alınmaktadır. Taşımacılık aynı zamanda; egzoz emisyonu olmayan (örneğin frenlerin, tekerleklerin ve lastiklerin veya demiryolu raylarının aşınmasından kaynaklanan), hava kirleticilerinin emisyonuna da neden olmaktadır.

Tren mi, uçak mı?

Rapor özellikle, her ikisi de Avrupa yolcu taşımacılığı sektörünün büyük bir parçası olan demiryolu ve havayolu taşımacılığının etkilerini incelemektedir. Değerlendirme; demiryolu seyahatinin, yürüme veya bisikletle seyahat dışında, en iyi ve en çevreye duyarlı seyahat şekli olduğu sonucuna varmaktadır.  Havacılığın emisyon etkileri, yolcu-kilometre bazında çok daha yüksektir. Ancak rapor, uçmanın ille de en zararlı seçeneğin olmadığını belirtmektedir. Benzin veya dizel motorlu bir araba ile seyahat etmek, özellikle yalnız seyahat ediyorsanız, daha zararlı olabilir. 

Bununla birlikte rapor, daha uzun mesafeler için, hava yoluyla seyahat etmenin (direkt uçuşta iniş ve kalkışların çevresel maliyetlerinin mesafeye göre değişmemesi nedeniyle), çevresel maliyetleri daha az arttırdığını belirtmektedir.

Değerlendirme, Avrupa'da 20 şehir çifti arasındaki seyahatlerin karşılaştırılmasına dayanmaktadır.

Yine bugün yayımlanan ve AÇA tarafından yaptırılan bir araştırmaya dayanan ayrı bir AÇA brifingi, motorlu taşımacılık için hem demiryolu hem de gemi taşımacılığının karbon emisyonu yoğunluğu en az olan seçeneklerin olduğunu belirtmektedir. Demiryolu ve su taşımacılığı, kilometre ve taşınan birim başına en düşük emisyona sahipken, havayolu ve karayolu taşımacılığı daha önemli ve fazla ölçüde emisyon yaymaktadır.

Çalışma kapsamındaki 5 yıllık dönemde, demiryolu ve havayolu taşımacılığının verimliliği önemli ölçüde artarken, diğer taşımacılık yollarının verimliliğinin durgunlaştığı görülmektedir. Brifing, demiryolu ve su taşımacılığına geçişin teşvik edilmesini ve aynı zamanda tüm motorlu taşımacılık türlerinde sera gazı verimliliğinin iyileştirilmesi gerektiğini belirtmektedir.