Μηχανοκίνητα μέσα μεταφοράς: τρένο, αεροπλάνο, αυτοκίνητο ή πλοίο — ποιο είναι το πιο οικολογικό;

Μετακινήσεις με αεροπλάνο, τρένο ή αυτοκίνητο: δεν είναι πάντοτε σαφές ποια επιλογή είναι καλύτερη για το περιβάλλον. Η τελευταία ετήσια έκθεση με τίτλο Transport and Environment Report 2020 (TERM) (Έκθεση για τις μεταφορές και το περιβάλλον 2020 (TERM)) εξετάζει το ζήτημα αυτό και εκτιμά την αξία των σιδηροδρομικών και αεροπορικών μετακινήσεων, καθώς καταβάλλονται προσπάθειες στην Ευρωπαϊκή Ένωση για εφαρμογή της Πράσινης Συμφωνίας. Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία περιλαμβάνει τον στόχο της μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τις μεταφορές κατά 90 % έως το 2050 σε σύγκριση με το 1990. Η μετάβαση σε πιο βιώσιμες μεταφορές μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην επίτευξη αυτού του στόχου. Για τις επιβατικές μεταφορές, η μετάβαση από τις αεροπορικές στις σιδηροδρομικές μετακινήσεις μπορεί να διαδραματίσει καίριο ρόλο, σύμφωνα με την έκθεση.

Περιβαλλοντικές επιπτώσεις τρένων και αεροπλάνων

Οι μεταφορές αντιπροσώπευαν το 25 % των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην ΕΕ το 2018. Οι εκπομπές του τομέα αυτού προέρχονται κυρίως από τις οδικές μεταφορές (72 %), ενώ οι θαλάσσιες και οι αεροπορικές μεταφορές αντιπροσωπεύουν το 14 % και το 13 % των εκπομπών αντίστοιχα και οι σιδηροδρομικές μεταφορές το 0,4 % (εκπομπές μόνο από τα ντιζελοκίνητα τρένα). Εκτός από την άμεση συμβολή τους στην υπερθέρμανση του πλανήτη και στην ατμοσφαιρική ρύπανση λαμβάνονται επίσης υπόψη οι εκπομπές που προκύπτουν κατά την παραγωγή, τη μεταφορά και τη διανομή της ενέργειας που χρησιμοποιείται από τα τρένα και τα αεροσκάφη. Οι μεταφορές προκαλούν επίσης εκπομπές ατμοσφαιρικών ρύπων εκτός των καυσαερίων, για παράδειγμα από την τριβή φρένων, τροχών και ελαστικών ή σιδηροδρομικών γραμμών.

Τρένο ή αεροπλάνο;

Η έκθεση εξετάζει ειδικότερα τις επιπτώσεις των σιδηροδρομικών και αεροπορικών μετακινήσεων, οι οποίες αποτελούν μεγάλο μέρος του τομέα των επιβατικών μεταφορών στην Ευρώπη. Η αξιολόγηση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η σιδηροδρομική μετακίνηση είναι ο καλύτερος και πιο συνετός τρόπος μετακίνησης, εκτός από το βάδισμα ή την ποδηλασία .  Οι επιπτώσεις των εκπομπών των αεροπορικών μεταφορών είναι πολύ υψηλότερες σε επιβατοχιλιόμετρα. Ωστόσο, η έκθεση επισημαίνει ότι το αεροπλάνο δεν είναι κατ’ ανάγκη η πλέον επιβλαβής επιλογή. Η μετακίνηση με βενζίνη ή πετρελαιοκίνητο αυτοκίνητο, ιδίως εάν ταξιδεύει κανείς μόνος του, μπορεί να είναι πιο επιβλαβής. 

Η έκθεση επισημαίνει, ωστόσο, ότι για μεγαλύτερες αποστάσεις, η αύξηση του περιβαλλοντικού κόστους των αεροπορικών μετακινήσεων είναι μικρότερη, καθώς το περιβαλλοντικό κόστος της προσγείωσης και απογείωσης δεν μεταβάλλεται με την απόσταση μιας απευθείας πτήσης.

Η αξιολόγηση βασίζεται σε σύγκριση των μετακινήσεων μεταξύ 20 ζευγών πόλεων σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Σε ξεχωριστό ενημερωτικό δελτίο του ΕΟΠ, το οποία βασίζεται σε μελέτη που ανατέθηκε από τον ΕΟΠ και δημοσιεύτηκε επίσης σήμερα, αναφέρεται ότι τόσο οι σιδηροδρομικές όσο και οι θαλάσσιες μεταφορές είναι οι επιλογές με τη χαμηλότερη ένταση άνθρακα για τις μηχανοκίνητες μεταφορές. Οι σιδηροδρομικές και οι πλωτές μεταφορές έχουν τις χαμηλότερες εκπομπές ανά χιλιόμετρο και μονάδα μεταφοράς, ενώ οι αεροπορικές και οι οδικές μεταφορές έχουν πολύ μεγαλύτερες εκπομπές.

Ενώ η απόδοση των σιδηροδρομικών και των αεροπορικών μεταφορών βελτιώθηκε σημαντικά κατά τη διάρκεια της 5ετούς περιόδου που καλύπτει η μελέτη, η απόδοση άλλων τρόπων μεταφοράς φαίνεται να έχει παραμείνει στάσιμη. Σύμφωνα με το ενημερωτικό δελτίο, θα πρέπει να ενθαρρυνθεί η στροφή προς τις σιδηροδρομικές και πλωτές μεταφορές, ενώ παράλληλα πρέπει να βελτιωθεί η απόδοση ως προς τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου όλων των μηχανοκίνητων τρόπων μεταφοράς.