EEA veri politikası

Avrupa Çevre Ajansı (AÇA) Veri Politikası

EEA veri politikası ilk olarak Yönetim Kurulu tarafından 20 Mart 2013 tarihinde onaylanmış ve 22 Şubat 2018'de güncellenmiştir.

ÖNSÖZ

Bu politika, AÇA’nın veri yönetimine ilişkin ana esasları sunmaktadır. Bu sayede verilerin tutarlı ve şeffaf bir şekilde idare edilmesi sağlanacaktır. AÇA çevresel verilerin paylaşımını teşvik etme arzusundadır. Paylaşım yapmayı kabul eden veri tedarikçilerinin, verilerinin düzgün şekilde yönetildiğine, yayıldığına, ülkeler ve paydaşlar arasında benzer ilke ve kuralların izlendiğine dair güvenceye ihtiyaçları vardır.

IŞIĞINDA:

1. Avrupa Çevre Ajansı (EEA) ve Avrupa Çevre Bilgi ve Gözlem Ağına (Eionet) ilişkin 23 Nisan 2009 tarihli Avrupa Parlamentosu ve Konsey Tüzüğü (AT) No 401/2009,
2. Copernicus Programını oluşturup Tüzük (AB) No 911/2010'u yürürlükten kaldıran 3 Nisan 2014 tarihli Avrupa Parlamentosu ve Konsey Tüzüğü (AB) No 377/2014
3. Avrupa Parlamentosu ve Konseyi’nin Avrupa Topluluğu Konumsal Bilgi Altyapısı (INSPIRE ) ve ilgili Uygulama Kurallarına ilişkin 14 Mart 2007 tarihli ve 2007/2/EC sayılı Direktifi,
4. Avrupa Parlamentosu ve Konseyi’nin kamunun çevresel bilgiye  erişimine ilişkin 28 Ocak 2003 tarihli ve 2003/4/EC sayılı Direktifi ve ilga edici 90/313/EEC sayılı Konsey Direktifi,
5. Avrupa Parlamentosu ve Konseyi’nin kamu sektörü bilgilerinin tekrar kullanımına ilişkin 17 Kasım 2003 tarihli ve 2003/98/EC sayılı Direktifi (PSI Direktifi),
6. Çevresel Bilgiye Erişim, karar verme sürecine halkın katılımı ve yargıya başvuruya ilişkin 1998 tarihli BM Konvansiyonu (Aarhus Konvansiyonu) ve Aarhus Konvansiyonunun çevresel Bilgiye Erişim, karar verme sürecine halkın katılımı ve yargıya başvuru konulu hükümlerinin Topluluk kurum ve kuruluşlarına uygulanmasına ilişkin 6 Eylül 2006 tarihli Avrupa Parlamentosu ve Konsey Tüzüğü (AT) No 1367/2006,
7. Avrupa Parlamentosu ve Konseyi’nin veri tabanlarının yasal olarak korunmasına ilişkin 11 Mart 1996 tarihli ve 1996/9/EC sayılı Direktifi,
8. Kişisel verilerin işlenmesi açısından gerçek kişilerin korunması ve bu tür verilerin serbest dolaşımına ilişkin ve Tüzük 95/46/AT'yi yürürlükten kaldıran 27 Nisan 2016 tarihli Avrupa Parlamentosu ve Konsey Tüzüğü (AB) 2016/679
9. Avrupa Küresel izleme programı (GMES) kullanıcıları için kayıt ve lisans koşulları oluşturarak ve GMES ile ilgili verilere ve GMES servis bilgilerine erişimi sınırlamak için kriterleri tanımlayarak GMES'e ilişkin Avrupa Parlamentosu ve Konsey Tüzüğü (AB) No 911/2010'a ek olan 12 Temmuz 2013 tarihli Komisyon kanun hükmünde kararnamesi (AB) No 1159/2013.

KABUL EDİLENLER:

1. Avrupa Komisyonu, AÇA ve AÇA’ya ve Eionet’e e üye ülkelerin ortak girişimi olarak Ortak Çevresel Bilgi Sistemi (SEIS) ilkeleri. İlkeler bilginin şu özelliklere sahip olması gerektiğini belirtmektedir:
   - Kaynağına mümkün olan en yakın şekilde idare edilmesi:
   - bir kez toplanıp çeşitli amaçlar için başkalarıyla paylaşılması; raporlama yükümlülüklerini kolaylıkla yerine getirmek amacıyla hazırda bulunması;
   - yeni politikalar tasarlanırken her seviyede son kullanıcıların erişimi için hazırda bulunması;
   - uygun coğrafi ölçekte çevresel karşılaştırmalar yapmak için hazır bulunması;
   - vatandaşların katılımını sağlamak için kamuya tam olarak açık olması; ortak, ücretsiz ve açık yazılım standartlarıyla desteklenmesi. 
2. Çevresel uygulamalar için gerekli konumsal verileri ele alan ve çevre üzerinde doğrudan ya da dolaylı etkisi olan politikaların ve faaliyetlerin yaratılması, uygulanması, izlenmesi ve değerlendirmesini desteklemek amacıyla bağıntılı, uyumlu ve kaliteli coğrafi bilgi sağlamayı amaçlayan Avrupa Topluluğu Konumsal Bilgi Altyapısı (INSPIRE).
   INSPIRE Direktifi konumsal veri setlerine ve hizmetlerine erişim için uyumlaştırılmış koşullar ortaya koymakta ve Üye Devletlerdeki kamu makamları ve Üye Devletler arasında ve Topluluk içindeki kurum ve kuruluşlar ile konumsal bilgi setlerinin ve hizmetlerinin paylaşımını kolaylaştırmaktadır.
3. Üyelerin ve katılımcı kuruluşların (AÇA dâhil) katkılarıyla Küresel  Gözlem Sistemlerinin Sistemi (GEOSS)’ni inşa eden Küresel  Gözlem Grubu (GEO) tarafından gerçekleştirilen çalışmalar. GEO, GEOSS vizyonun gerçekleştirilmesinde veri paylaşımının önemini ve öngörülen toplumsal faydaları açık bir şekilde kabul etmekte olup, GEOSS Veri Paylaşımı İlkeleri'ni tanımlamıştır.
4. Copernicus, Yerkürenin izlenmesinde Avrupa kapasitesini oluşturmakta ve  ve yerkürenin alt sistemlerine ilişkin sistemli izlemelerin yapılması ve önceden tahmin edilmesine yönelik hizmetler yoluyla kullanıcılara bilgi sağlayacaktır. Copernicus eksiksiz, açık ve ücretsiz bir veri politikası izlemektedir.

Ayrıca KABUL EDİLENLER:

• EEA'nın çevresel ve iklimle ilgili bilgileri toplama, bir araya getirme ve değerlendirme ve dağıtılması ve erişilmesinin yönetilmesi görevi, çevresel verilerin kullanımını kolaylaştırmak ve homojen değerlendirme kriterleri sağlamak için Avrupa Birliği bölgesi dahilinde çevre kalitesi, hassasiyeti, baskılar ve etkileri üzerine raporlar oluşturma görevi, çevreyle ilgili bilgilerin bir referans merkezini sürdürmek ve geliştirmek;
• Komisyon bu bilgiyi ilgili AB mevzuatlarına uyum sağlama ve bu mevzuatları uygulama görevinde kullanacaktır.

EEA çevresel bilgi mübadelesi için TEMEL VERİ POLİTİKASI PRENSİPLERİ UYGULAMAKTADIR

MADDE: KONU VE KAPSAM

Bu politika Eionet kapsamında elde edilen veriler de dahil olmak üzere  AÇA tarafından toplanan, temin edilen, işlenen ve dağıtılan çevresel verileri kapsar. Bu itibarla, bu politika AÇAmülkiyetindeki verilerin yanı sıra diğer taraflara ait verileri de kapsamaktadır. AÇA’ya sunulan kaynak verilerin çoğu başta EEA/Eionet üyesi devletlerde ve işbirliği ülkelerinde yer alan diğer kuruluşlara ait verilerdir.  AÇA’nın temel görevlerinden  birisi olarak bu veri kaynaklarından katma değerli veri ürünleri yaratılır. Bu süreç, bu bilgilerin mevcut çalışmalarda girdi kaynağı olarak kullanılmasıyla diğer kuruluşlara ve sireçlere de  değer katabilir.

2. MADDE: HEDEFLER

Veri politikasının hedefleri aşağıdakileri desteklemek, teşvik etmek ve gerçekleştirmektir:

• Verilerin güncelliğinin korunması  ve uzun dönemli  gözlem serilerinin sağlanması;
• Değişik kaynaklardan farklı amaçlar için toplanmış verilerin sürekli ve daha geniş bir çerçevede kullanımının sağlanmasıBu bilgilerin sağlanmasına dayanak oluşturan çerçeve  ve veri mülkiyeti hususlarına gerekli saygıyı dikkate alarak, mümkün olduğunca verinin eksiksiz, ücretsiz ve açık erişimli olması
• Çevresel veri, analiz ve tahminlerde bütünlüğün, şeffaflığın ve izlenebilirliğin korunması;
• Veri tedarikçilerinin ve onların fikri mülkiyet haklarının atıf yapmave veri lisanları yoluyla tanınması;
• Çevresel bilginin yönetiminde ve dağıtımında ilgili mevzuata göre ve hükümetin rehberliğinde hareket edilmesi;
• INSPIRE, SEIS ilkelerinin ve Copernicus ve GEOSS veri paylaşımı ilkelerinin uygulanması;
• Avrupa veya uluslararası standartların karşılıklı işlerliği ve kullanımı;
• Kitle kaynaklı ve yurttaş bilimi (citizen science) verilerinin kullanımı;
• Ajans’ın Kalite Yönetim Sistemi (QMS)’nde belirtilen kalite güvence ve kalite kontrol süreçlerini kullanarak veri kalitesinin teyit edilmesi. AÇA Kalite Yönetim Sistemi citizen science verilerine uygulanmaz
• ilgili üstverinin (metadata) yayımlaması,
• AB finansmanlı araştırma projelerinin verilerinin idaresi ve paylaşımı.

3. MADDE: AÇA’YA VERİ SAĞLANMASI

AÇA, , kamu araçlarıyla finanse edilen tüm veri ve ürünlerin eksiksiz şekilde kamu kurumlarının kullanımına hazır hale getirilmesi ve bu verilerin başkalarının kullanımı için de mümkün olan en az kısıtlamaya tabi tutulması ilkesinin veri tedarikçileri benimsenmesini beklemektedir. .

Veri tedarikçisi her tür veri için (üstveri, raster/görüntü, vb) fikri mülkiyet haklarını, istatiksel gizlilik dâhil kullanım ya da yeniden kullanım koşullarını ve kalite beyanlarını üstveri tanımlamasında açık şekilde belirtecektir.

AÇA, kitle kaynaklı ve yurttaş bilimi kaynaklı verileri kabul ve teşvik eder. AÇA, uygun gördüğü hallerde ve verinin kalitesine ilişkin mevcut bilgileri göz önüne alarak bu tür verileri ürünlerinde ve hizmetlerinde kullanacaktır.

4. MADDE: VERİ ERİŞİMİ VE VERİNİN YENİDEN DAĞITIMI

Veri erişimi, hem teknik erişimi hem de erişimi düzenleyen politikaları kapsar.

AÇA tarafından üretilen ürünler  kamu malı olarak görülür ve mümkün olan yerlerde eksiksiz, ücretsiz ve açık şekilde başkalarının kullanımına sunulur.

EEA’ya ait tüm veriler aşağıdaki durumlar hariç en az gecikmeyle ve ücretsiz olarak erişilebilir hale getirilecektir:

• Uluslararası anlaşmalar, Avrupa Birliği kanunu ve kişisel verilerin korunması, istatistiksel gizlilik, fikri mülkiyet haklarının korunması ve ulusal güvenlik (örneğin devlet  güvenliği), savunma veya kamu güvenliğinin korunması dâhil ulusal mevzuatlar dahil olmak üzere bağlayıcı kurallar nedeniyle oluşan kısıtlamalar;
• AÇA tarafından erişim sağlanan verilerin lisanslı  olması. Esasen üçüncü bir tarafın AÇA’ya sağladığı verilerin, EEA'nın bu verileri başkalarına nasıl veya ne zaman erişilebilir kılacağına dair kendi veri erişim sözleşmeleri ve AÇA ile anlaşmaya varılan lisans koşulları olabilir;
• Veri erişimi talepleri AÇA’nın veri idare kapasitesini aşması.

AÇA kendi ürün ve hizmetlerine  dayanak oluşturan  kaynak verilere  aşağıdakiler için erişim sağlamaya çalışacaktır:

• Mülkiyeti başkalarına ait olan AÇA verileri;
• Uyarlanan, birleştirilen veya uyumlaştırılan (örneğin pan-Avrupa genelini kapsamak için) AÇA verileri;
• Diğer kuruluşlar tarafından toplanan, yönetilen ve kamuya açık  veriler ya da  ulusal yönetimlerce SEIS ilkelerine uygun olarak sağlanan  veriler;
• AÇA’nınn erişim sağlaması talep edilen veriler, örneğin üçüncü taraflara veri tedarikçisi olarak hizmet sunması (örn. Avrupa Komisyonu, Copernicus hizmetleri, Ar-Ge projeleri, diğer kamu kurumları).

Veriler keşif, izleme ve mümkün olduğunda dosya indirme hizmeti biçiminde  sağlanacaktır; bu hizmetler ISO, OGC, INSPIRE ve ilgili diğer standardizasyon kuruluşları tarafından belirlenmiş standartlara uygun olacaktır.  AÇA veriyi kendi uygun gördüğü biçimlerde saklayacak  ve  tüm veriler için üstveri bilgisini sunmaya çalışacaktır. Aksi belirtilmedikçe veri seti açık standart lisansı ODC altında, lisanslı olarak veya benzeri şekilde dağıtılacaktır.

5. MADDE: VERİ KAYNAKLARININ TANINMASI

Standart yaklaşımla, EEA veri kaynağına atıf yapacak olup,  veri tedarikçisinin logolarını vb. kullanarak markalama fırsatları sunabilir. Kitle kaynaklarından ya da yurttaş bilimi yoluyla elde edilen tüm verilerin kullanımı AÇA tarafından açıkça belirtilecektir. AÇA performans ve kalite açısından veri tedariği ile ilgili karşılaştırmalı değerlendirme çalışmaları yapabilir ve bunları yayınlayabilir.

6. MADDE: GARANTİ

AÇA verileri, herhangi bir amaç için kalite ve sürdürülebilirlik dâhil, açıkça veya ima yoluyla, herhangi bir garanti olmadan kullanıcılara “olduğu gibi" sunulmaktadır.

7. MADDE: KALİTE

Veri tedarikçileri, ürettikleri ve dağıtımını yaptıkları verinin kalitesine dair asli sorumluklarını korur.  AÇA tarafından üretilen veriler için, AÇA uygun olan hallerde şeffaflık, doğruluk, bağıntılılık, tutarlılık ve karşılaştırılabilirlik dâhil kaliteye ilişkin üstveri bilgilerini  yayınlamaya çalışacaktır.

8. MADDE: GÖZDEN GEÇİRME

Bilgi ve İletişim Teknolojilerindeki teknolojik değişimler veri toplama, işleme ve kullanımını yenilikçi şekillerde etkilemektedir. Eldeki buveri politikası, böylesi fırsatların keşfedilmesini ve kullanılmasını sağlamak için tasarlanmıştır. Bu gelişmelerin tam anlamıyla faydalı olması için, bu politika düzenli aralıklarla gözden geçirilecektir.

EEA Veri Politikası Ek 1: Tanımlar

1. Eksiksiz, açık ve ücretsiz şekilde ifadesi; tam, ayrımcılık yapmadan ve ücret ödemeden anlamına gelmektedir.
2. Bu belge kapsamında bedelsiz ifadesi; kopyalama ve teslim ücreti dışında veri için başka bir ücret almama anlamına gelmektedir.
3. Çevresel Veri ifadesi; doğal ortama ve insanın doğal ortam üzerine olan etkilerine ilişkin gözlemlenen, ölçülen veya modellenen öğe ve kayıtları (sayısal ve analog) tanımlar.. Buna veri üretme  algoritmaları, veri işleme  teknikleri ve model uygulamaları gibi karmaşık  sistemler yoluyla üretilen veriler dahildir.
4. Kullanıcılar ifadesi; AÇA dağıtım platformları üzerinden EEA verilerine ulaşan kullanıcılardır.
5. Hizmetler ve ürünler ifadesi; değerlendirmeler, web hizmetleri, resimler, tablolar, metin veya önemli know-how içeren veri dosyaları şeklindeki verinin dönüştürülmesi  veya işlenmesi yoluyla  elde edilen tüm bilgiler anlamına gelir. Genellikle veriye yeni değer yükleme ile ilgilidir.
6. Yeniden dağıtım ifadesi; veri ve ürünlerin yaratıcısı dışında üçüncü bir tarafa dağıtılmasıdır.
7. Yeniden kullanım ifadesi; kamu sektörü kuruluşlarına ait veri ve belgelerin, veriyi üreten kurum dışında, diğer özel kişi veya tüzel kişiler tarafından ticari veya ticari olmayan açamlarla kullanılmasıdır. Kamu sektörü kuruluşları arasında yalnızca kamu görevlerine istinaden gerçekleştirilen veri ve belge mübadelesi yeniden kullanım sayılmaz.

AÇA veri politikasını pdf formatında indirebilirsiniz.