Wywiad: System zrównoważonego finansowania – jaki ma cel?

Co oznacza dla UE zrównoważone finansowanie w rozumieniu jego wdrażania w praktyce?

Inwestycje niezbędne do finansowania przejścia gospodarki UE na gospodarkę neutralną dla klimatu, odporną na zmianę klimatu, zasobooszczędną i sprawiedliwą, znacznie wykraczają poza możliwości samych rządów i podatników. Dlatego też UE opracowała politykę zrównoważonego finansowania, która będzie miała kluczowe znaczenie dla uruchomienia, zwiększenia skali i ukierunkowania inwestycji prywatnych w bardziej zrównoważone technologie i przedsiębiorstwa oraz dla zrównoważonego finansowania wzrostu gospodarczego w perspektywie długoterminowej.

Zrównoważone finansowanie ma do odegrania kluczową rolę we wspieraniu osiągania celów polityki Europejskiego Zielonego Ładu, a także międzynarodowych zobowiązań UE dotyczących celów w zakresie klimatu i zrównoważonego rozwoju.

W ramach zrównoważonego finansowania, przy podejmowaniu decyzji o inwestowaniu bierzemy pod uwagę względy środowiskowe, społeczne i związane z zarządzaniem. Względy środowiskowe obejmują to, czy inwestycje pozwolą zachować różnorodność biologiczną, zapobiegną zanieczyszczeniom, pobudzą gospodarkę o obiegu zamkniętym lub pomogą w łagodzeniu skutków zmiany klimatu i przystosowaniu się do niej. Inne względy obejmują kwestie praw człowieka, stosunki pracy i inwestycje w społeczności.

Celem polityki jest zatem zachęcanie do inwestycji, które w znacznym stopniu przyczyniają się do osiągania celów środowiskowych, ułatwianie takich inwestycji oraz promowanie szerszych celów w zakresie zrównoważonego rozwoju. Polityka zrównoważonego finansowania jest potrzebna zarówno do przekształcenia sektora finansowego na bardziej zrównoważony, jak i do poprawy finansowania transformacji gospodarki w kierunku zrównoważonego rozwoju.

Jak bardzo zaawansowane jest wprowadzanie przez UE zasad zrównoważonego finansowania dla inwestorów?

UE dołożyła znaczących starań na rzecz rozwoju perspektyw polityki zrównoważonego finansowania, w tym prawnych i pozaprawnych działań politycznych wynikających z Planu działania w zakresie finansowania zrównoważonego wzrostu gospodarczego z 2018 r. oraz strategii zrównoważonego finansowania z 2021 r. w ramach Europejskiego Zielonego Ładu.

W ramach planu działania na rzecz zrównoważonego finansowania wprowadzono już kluczowe przepisy, takie jak rozporządzenie w sprawie systematyki, rozporządzenie w sprawie ujawniania informacji związanych ze zrównoważonym rozwojem w sektorze usług finansowych oraz rozporządzenie w sprawie unijnych wskaźników referencyjnych transformacji klimatycznej.

Jaką rolę odgrywają przepisy i regulacje?

Pakiet dotyczący polityki UE w zakresie zrównoważonego finansowania odgrywa znaczącą i pod wieloma względami wiodącą rolę. UE stara się przyjąć szerokie podejście do zrównoważonego finansowania, które uwzględnia kluczowe punkty interwencyjne i może znacząco zmienić sposób, w jaki system finansowy wspiera zrównoważony rozwój. Przepisy i regulacje koncentrują się na szeregu różnych podmiotów, produktów i instrumentów finansowych.

Jednym ze wspólnych elementów jest lepsze ujawnianie wyników przedsiębiorstw finansowych i niefinansowych oraz produktów finansowych pod względem stopnia ich zrównoważenia środowiskowego, narażenia na ryzyko dla zrównoważonego rozwoju itp. – innymi słowy – wykorzystanie większej przejrzystości jako siły napędowej zmian, tak aby każdy mógł zobaczyć, które inwestycje są zrównoważone i przyczyniają się do zmniejszenia ryzyka pseudoekologicznego marketingu (tzw. „greenwashingu”).

Jaką rolę odgrywa EEA w zapewnianiu systemu zrównoważonego finansowania?

EEA przyczyniła się do opracowania unijnej polityki zrównoważonego finansowania poprzez swój wkład i aktywne uczestnictwo w wielu grupach ekspertów wspierających Komisję Europejską w jej pracach nad planem działania na rzecz zrównoważonego finansowania i jego komponentami, takimi jak systematyka UE. EEA jest stałym członkiem platformy ds. zrównoważonego finansowania, utworzonej na mocy unijnego rozporządzenia w sprawie systematyki, doradzającej Komisji, a także pełni funkcję doradcy w konkretnych kwestiach związanych z rozporządzeniem w sprawie ujawniania informacji związanych ze zrównoważonym rozwojem w sektorze usług finansowych.

EEA była zaangażowana w prace Grupy Ekspertów Wysokiego Szczebla ds. Zrównoważonego Finansowania w latach 2016–2018, która wniosła kluczowy wkład w plan działania w 2018 r., oraz w opracowanie unijnej systematyki zrównoważonego rozwoju, uczestnicząc w pracach Grupy Ekspertów Technicznych ds. Zrównoważonego Finansowania (w latach 2018–2020). Od 2020 r. EEA jest stałym członkiem platformy ds. zrównoważonego finansowania.

EEA będzie nadal aktywnie wspierać rozwój polityki mający na celu przekierowanie przepływów kapitału na zrównoważoną działalność poprzez wspieranie szeregu procesów politycznych UE, w tym standardów sprawozdawczości na mocy dyrektywy w sprawie sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju.

Czy mógłby Pan wyjaśnić, czym jest unijna systematyka zrównoważonego rozwoju i jak będzie ona funkcjonować?

W systematyce określono warunki, na jakich działalność gospodarczą można uznać za zrównoważoną środowiskowo. Określono w niej kryteria techniczne dotyczące poziomów efektywności środowiskowej oraz minimalne zabezpieczenia społeczne w odniesieniu do wykazu rodzajów działalności, które muszą być spełnione, aby działalność można było zaklasyfikować zgodnie z prawem jako zrównoważoną środowiskowo.

Systematyka dotyczy przede wszystkim ujawniania informacji, w związku z czym przedsiębiorstwa objęte unijną dyrektywą w sprawie sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju będą musiały ujawnić, w jaki sposób prowadzenie przez nie działalności gospodarczej spełnia kryteria systematyki i jaką część ich działalności można uznać za zrównoważoną środowiskowo. Wymogi dotyczące ujawniania informacji mają również zastosowanie do planowanych inwestycji tych przedsiębiorstw.

Na przykład banki będą musiały ujawnić swój wskaźnik zielonych aktywów, który wskazuje odsetek aktywów zainwestowanych w działalność gospodarczą zgodną z systematyką w stosunku do ich aktywów ogółem. Systematyka wpłynie również na ujawnianie informacji na temat produktów finansowych i doprowadzi do powstania nowych produktów finansowych o cechach zrównoważonego rozwoju.

Skąd będziemy wiedzieć, czy europejski sektor inwestycyjny przestawia się na bardziej ekologiczne inwestycje i odchodzi od branż/sektorów opartych na paliwach kopalnych?

Jednym z kluczowych celów zrównoważonego finansowania jest pomoc w przekierowaniu przepływów kapitału na bardziej zrównoważoną działalność gospodarczą, a monitorowanie tych przepływów kapitałowych będzie coraz istotniejsze jako wskaźnik sygnalizujący, czy system rzeczywiście staje się bardziej zrównoważony.

W ramach strategii zrównoważonego finansowania na 2021 r. Komisja Europejska opracuje solidne ramy monitorowania we współpracy z platformą ds. zrównoważonego finansowania i unijnymi finansowymi organami regulacyjnymi. Prace te mają się rozpocząć w 2023 r.

Jak starania podejmowane przez UE w zakresie zrównoważonego finansowania mają się do podobnych działań w innych regionach i krajach?

UE jest światowym liderem w tworzeniu kompleksowych ram polityki zrównoważonego finansowania. W ten sposób UE wywiera również wpływ na inne podmioty, zważywszy na międzynarodowy charakter rynków finansowych oraz intensywną współpracę z jurysdykcjami spoza UE, na przykład w ramach grupy G-20 i międzynarodowej platformy ds. zrównoważonego finansowania.

Czy możemy kiedykolwiek osiągnąć system zrównoważonego finansowania w 100%? Czy jest to wykonalne?

W pełni zrównoważony system finansowania zależy od gospodarki, która jest w pełni zrównoważona i vice versa. Ani jedno, ani drugie nie ma obecnie miejsca. Wzajemne oddziaływanie między polityką nakierowaną na gospodarkę realną a polityką ukierunkowaną na system finansowy będzie miało kluczowe znaczenie dla zapewnienia przejścia na bardziej zrównoważony rozwój na wszystkich frontach.

Podobnie jak w przypadku wielu innych kwestii, system finansowy ma prawdziwie globalny charakter, a zatem inne regiony i kraje muszą również odgrywać rolę w ekologizacji swoich gospodarek. Osiągnięcie w pełni zrównoważonego charakteru pozostaje ogromnym wyzwaniem, ale dążenie do wyższego poziomu zrównoważenia w całej gospodarce jest koniecznością ze względu na wyzwania klimatyczne i środowiskowe, przed którymi stoimy.

Andreas Barkman

Ekspert EEA ds. zrównoważonego finansowania