EU-agentschappen: meer werk nodig om chemische stoffen veilig en duurzaam te maken

Het aantal industriële chemische stoffen waarvan de veiligheid in het kader van de EU-wetgeving   is aanzienlijk toegenomen. Autoriteiten hebben nu veel meer kennis over de gevaarlijke eigenschappen van chemische stoffen die in de EU worden gebruikt, wat heeft geleid tot veel acties om de risico’s van verschillende groepen stoffen te minimaliseren en te beheersen. 

Volgens het gezamenlijke syntheseverslag van EEA en ECHA over het EU-indicatorenkader voor chemische stoffen neemt het totale gebruik van de schadelijkste chemische stoffen (met name kankerverwekkende, mutagene en voor de voortplanting giftige stoffen) nog steeds toe, maar langzamer dan de groei van het totale marktaandeel  vanchemische stoffen. De druk neemt toe om het gebruik van zogenaamde zorgwekkende stoffen te vermijden en de principes van het  toe te passen. 

Er moet doeltreffender voor worden gezorgd dat consumentenproducten niet de schadelijkste stoffen bevatten. Bijvoorbeeld chemische stoffen die hormoonontregelend zijn, stoffen die een negatief effect hebben op het hormoonsysteem, of stoffen die persistent, bioaccumulerend en toxisch zijn. Kortom, stoffendie ook na beëindiging van het gebruik jarenlang een risico vormen. 

Er zijn meer gegevens en informatie nodig om een beter inzicht te krijgen in de gevolgen van blootstelling aan de meest schadelijke chemische stoffen voor mensen en het milieu . Toch laten de indicatoren duidelijk zien dat de transitie naar veilige en duurzame chemische stoffen moet doorgaan en zelfs moet worden versneld.

De gezondheid van de Europese burgers en het milieu zou een prioriteit moeten zijn.Deze allereerste benchmarking toont weliswaar aan dat chemische stoffen een positieve rol in ons leven spelen, maar dat er dringend verdere actie nodig is om de risico’s van onveilige en niet-duurzame stoffen aan te pakken. De kennis die bij deze beoordeling wordt gegenereerd, zal ons helpen in de toekomst over te schakelen op veilige en duurzame chemische stoffen.

Leena Ylä-Mononen
Uitvoerend directeur van EEA

We moeten de transitie naar veilige en duurzame chemische stoffen versnellen. Maatregelen van autoriteiten en de industrie hebben geholpen om de risico’s van gevaarlijke chemische stoffen te minimaliseren en te beheersen. Maar we moeten de kennis over chemische stoffen verder vergroten en het risicobeheer van chemische stoffen ondersteunen om mensen en het milieu te beschermen.

Sharon McGuinness
Uitvoerend directeur van ECHA

Het verslag is gebaseerd op een reeks van 25 belangrijke indicatoren, die ook vandaag zijn gepubliceerd, waarmee de oorzaken en gevolgen van chemische vervuiling in Europa worden gemonitord. 

De indicatoren zullen regelmatig worden bijgewerkt om de chemische verontreiniging te monitoren en de doeltreffendheid van de Europese wetgeving inzake chemische stoffen te meten. Het verslag biedt een overkoepelende beoordeling van de vooruitgang die is geboekt in het kader van de EU-strategie voor duurzame chemische stoffen Op weg naar een gifvrij milieu (CSS).

Belangrijkste bevindingen 

• Op sommige gebieden wordt vooruitgang geboekt bij de overgang naar veiligere en duurzamere chemische stoffen, terwijl op andere gebieden de overgang nog maar net op gang is gekomen.
• Maatregelen van autoriteiten en de industrie hebben ertoe bijgedragen de risico’s van verschillende groepen gevaarlijke chemische stoffen tot een minimum te beperken en te beheersen. Er worden voortdurend inspanningen geleverd om de kennis over chemische gevaren te vergroten en waar nodig risicobeheersmaatregelen te ondersteunen.
• Uit de beschikbare gegevens blijkt dat er weinig bewijsis dat er vooruitgang is geboekt bij het verwijderen van zorgwekkende stoffen uit afval en secundaire materialen. Dit vormt een belemmering voor de transitie naar een meer circulaire economie.
• De uitstoot van bepaalde chemische stoffen in het water en de lucht zijn gedaald naar aanleiding van specifieke EU-verordeningen (bijv. inzake industriële uitstoot) en internationale maatregelen.Maar er zijn verdere maatregelen nodig om concentratieniveaus te bereiken die niet schadelijk zijn voor de menselijke gezondheid en het milieu. Uitstoot van de industrie leidt nog steeds tot aanzienlijke kosten op het gebied van  schade aan de gezondheid van mens en ecosysteem.
• Menselijke biomonitoring biedt de mogelijkheid om inzicht te krijgen in de blootstelling van mensen aan chemische stoffen uit meerdere bronnen en daarmee in de gezondheidsrisico’s die verband houden met chemische verontreiniging. Als zodanig is biomonitoring een belangrijk instrument om de doeltreffendheid te meten van de wetgeving inzake chemische stoffen bij de bescherming van de menselijke gezondheid en het milieu .  

Het EU-indicatorenkader voor chemische stoffen

Het Europese chemische stoffen beleid is gericht op het aanpakken van de productie en het gebruik van chemische stoffen die tegemoetkomen  aan maatschappelijke behoeften, met inachtneming van de grenzen van onze planeet en die schade aan mens en milieu voorkomen. De Strategie voor duurzame chemische stoffen (CSS) van de EU heeft tot doel deze visie te verwezenlijken door middel van een aantal maatregelen, waaronder acties ter ondersteuning van innovatie op het gebied van veilige en duurzame chemische stoffen, het versterken van de bescherming van de menselijke gezondheid en het milieu, het vereenvoudigen en versterken van het rechtskader voor chemische stoffen, en het opbouwen van een uitgebreide kennisbasis ter ondersteuning van empirisch onderbouwde beleidsvorming. 

EEA, ECHA en de Europese Commissie hebben een reeks sleutelindicatoren ontwikkeld om de doelstellingen van de strategie te ondersteunen. 

Het kader heeft een online dashboard en de indicatoren zijn ook via dit dashboard toegankelijk.