Ritstjórnargrein – Að undirbúa Evrópu fyrir loftslagsbreytingar

Síðasta sumar var heitasta sumarið sem mælst hefur á heimsvísu og það fimmta heitasta í Evrópu. Skógareldar í ESB hafa brennt yfir 468 000 hektara það sem af er þessu ári, og valdið tjóni á mörgum áfangastöðum ferðamanna í suðurhluta álfunnar og komið niður á staðbundin hagkerfi. Eftir langan tíma mikilla hita og þurrka urðu heilu samfélögin og lífsviðurværi þeirra fyrir miklu tjóni á nokkrum klukkustundum á Rhodos og Korfú.

Náttúran varð einnig fyrir áhrifum. Meira en 40 % af svæðinu sem brann á þessu ári samanstóð af svæðum kenndum við Natura 2000 sem hefði áhrif á búsvæði og tegundir lífvera sem eru háð þessum vistkerfum. Hitabylgjurnar féllu saman við úrhellisrigningar og skyndiflóð í Búlgaríu, Grikklandi, Slóveníu og Tyrklandi, sem leiddi til manntjóns og verulegs efnahagstjóns. Á síðustu 42 árum nam efnahagslegt tjón og skemmdir af völdum öfgaveðurs og loftslagsaðstæðna samtals að minnsta kosti 560 milljörðum evra, með árlegu tapi sem nemur yfir 50 milljörðum evra fyrir árin 2021 og 2022. Við getum líka búist við svipuðu tapi árið 2023.

Ár eftir ár erum við undrandi yfir vaxandi alvarleika þessara atburða og sorgmædd yfir umfangi tapsins sem þeir valda. En þessi hræðilegu atburðir ættu ekki að koma okkur á óvart lengur. Því miður, erum við að ganga í gegnum atburðarás tengda loftslaginu sem vísindamenn hafa verið að vara okkur við í áratugi.

Nýr veruleiki: heitari, þurrari, blautari…

Í byrjun sumars birtum við vefútgáfuna „Extreme summer weather in a changing climate: is Europe prepared?“, sem kafar djúpt inn í helstu atburði sumarveðursins sem hafa í auknum mæli haft áhrif á evrópska íbúa, efnahag og náttúru. Notendur geta kannað gagnvirk kort og töflur til að fá upplýsingar um hitabylgjur, flóð, þurrka og skógarelda og loftslagsnæma sjúkdóma eins og beinbrunasótt. Auk þess að gera úttekt á áhrifum fyrri atburða, veitir útgáfan framtíðarhorfur byggðar á nýjustu vísindaþekkingu.

Skilaboðin eru skýr: Búist er við að sumrin komi með fleiri, sterkari og lengri hitabylgjur, tíðari og gríðarlegri flóð auk alvarlegri þurrka og gróðurelda og fjölgun loftslagsnæma sjúkdóma. Eins og Ursula von der Leyen, forseti framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins, sagði í ríkisávarpi sínu í vikunni um græna samninginn í Evrópu: „Þetta er raunveruleikinn varðandi sjóðandi plánetu“.

Evrópa er nú þegar að grípa til ráðstafana til að laga sig að loftslagsbreytingum, en greiningin okkar dregur fram svæði sem þurfa á brýnni og frekari aðgerðum að halda. Við þurfum að lágmarka áhrif loftslagsbreytinga á samfélag okkar og hagkerfi og það eru margar áskoranir sem við þurfum að takast á við. Hvernig getum við betur verndað þá viðkvæmustu meðlimi samfélagsins, eins og aldraða, fyrir miklum hitabylgjum? Hvernig getum við undirbúið borgir okkar – fyrir flóðum, hitabylgjum eða þurrkum?

Við vitum líka að landbúnaðurinn þarf að aðlagast. Hvernig getum við tryggt að landbúnaður haldi áfram að veita bændum fæðu og stöðugar tekjur, um leið og við stuðlum að sjálfbærnimarkmiðum Evrópu? Hvernig getur samfélagið búið sig undir þennan nýja veruleika?

Viðbúnaður samfélagsins

Áhrif loftslagsbreytinga og viðbúnaðarstig samfélagsins eru mjög mismunandi í Evrópu. Þær ráðstafanir sem samfélög þurfa að grípa til verða að taka mið af staðbundnum áskorunum sem þau standa frammi fyrir og úrræðum sem þeim standa til boða. Þekking mun gegna mikilvægu hlutverki við að hjálpa Evrópu að undirbúa sig. Evrópski vettvangurinn Climate-ADAPT býður upp á yfir 100 dæmisögur og dæmi um mögulega aðlögunarvalkosti sem og verkfæri sem styðja aðlögunaráætlun.

EEA styður aðlögunarstefnur og innleiðingu þeirra í Evrópu með röð vísbendinga og mats, þar á meðal evrópska loftslagsáhættumatið sem við munum birta snemma á næsta ári. Það mun meta núverandi og framtíðaráhrif loftslagsbreytinga og áhættu í tengslum við umhverfið, efnahaginn og samfélagið víðar í Evrópu.

Aðlögunaraðgerðir þurfa að haldast í hendur við nauðsyn þess að draga verulega og hratt úr losun gróðurhúsalofttegunda. Þessari viðleitni þarf að bæta upp með jafn metnaðarfullum aðgerðum til að takast á við mengun, tap á líffræðilegri fjölbreytni og ósjálfbæra auðlindanýtingu. Og þessar ráðstafanir þarf að koma á réttlátan og sanngjarnan hátt og tryggja að þeir sem verst eru settir í samfélagi okkar verði ekki skildir eftir.

Evrópski græni samningurinn býður upp á heildstæðan og samfelldan ramma um aðgerðir á öllum þessum sviðum. Framkvæmd græna samningsins er mikilvæg til að styrkja samfélagslega viðnám Evrópu í heild. Og hjá EEA, ásamt Eionet neti okkar, erum við staðráðin í að útvega þau gögn og þekkingu sem þörf er á til að styðja við framkvæmd evrópska græna samningsins.