Τα επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης εξακολουθούν να είναι πολύ υψηλά σε όλη την Ευρώπη — παραμένει κορυφαίος περιβαλλοντικός κίνδυνος για την υγεία

Περαιτέρω μέτρα για τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στα επίπεδα των κατευθυντήριων γραμμών του ΠΟΥ θα απέτρεπαν αυτούς τους 253 000 θανάτους που αποδίδονται σε αυτή, ενώ θα μείωναν επίσης τον αριθμό των ανθρώπων που ζουν με τις εξουθενωτικές επιπτώσεις στην υγεία λόγω ασθενειών που σχετίζονται με την ατμοσφαιρική ρύπανση, όπως ο διαβήτης και το άσθμα.

Το ενημερωτικό δελτίο του ΕΟΠ με τίτλο «Harm to human health from air pollution in Europe: burden of disease 2023» (Βλάβες στην ανθρώπινη υγεία από την ατμοσφαιρική ρύπανση στην Ευρώπη: επιβάρυνση νόσου 2023) παρουσιάζει τις τελευταίες πληροφορίες, όπως εκτιμήθηκαν για το έτος 2021, σχετικά με τις βλάβες στην ανθρώπινη υγεία που προκαλούνται από τρεις βασικούς ατμοσφαιρικούς ρύπους: λεπτά αιωρούμενα σωματίδια, διοξείδιο του αζώτου και όζον.

H αποδιδόμενη στην ατμοσφαιρική ρύπανση θνητότητα παραμένει πολύ υψηλή

Μεταξύ  2005 και 2021, ο αριθμός των θανάτων στην ΕΕ που αποδίδονται σε λεπτά αιωρούμενα σωματίδια (PM_2,5), έναν από τους πιο επιβλαβείς ατμοσφαιρικούς ρύπους, μειώθηκε κατά 41 %. Παρόλα αυτά, η ατμοσφαιρική ρύπανση εξακολουθεί να αποτελεί τον κορυφαίο περιβαλλοντικό κίνδυνο για την υγεία των Ευρωπαίων (ακολουθούμενη από άλλους παράγοντες όπως η έκθεση σε θόρυβο, οι χημικές ουσίες και οι αυξανόμενες επιπτώσεις των κυμάτων καύσωνα που σχετίζονται με το κλίμα στην υγεία), προκαλώντας χρόνιες ασθένειες και αποδιδόμενους θανάτους, ιδίως στις πόλεις και τις αστικές περιοχές.

Σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις του ΕΟΠ, τουλάχιστον 253 000 θάνατοι στην ΕΕ το 2021 αποδίδονταν στην έκθεση σε ρύπανση από λεπτά αιωρούμενα σωματίδια (PM_2.5) που υπερβαίνει τη συνιστώμενη συγκέντρωση των 5 µg/m³ από τον ΠΟΥ. . Η ρύπανση από διοξείδιο του αζώτου προκάλεσε  52 000 αποδιδόμενους θανάτους στην ΕΕ και η βραχυπρόθεσμη έκθεση σε όζον σε 22 000. Η ατμοσφαιρική ρύπανση προκαλεί επίσης προβλήματα υγείας και αυξάνει σημαντικά το κόστος στα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης. Οι εν λόγω συνιστώμενες συγκεντρώσεις του ΠΟΥ καθορίζονται με βάση το επίπεδο ρύπανσης πάνω από το οποίο υπάρχουν σαφείς ενδείξεις για συναφείς επιπτώσεις στην υγεία.

Τα στοιχεία που δημοσίευσε σήμερα ο ΕΟΠ μας υπενθυμίζουν ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση εξακολουθεί να αποτελεί το πιο σοβαρό περιβαλλοντικό πρόβλημα για την υγεία στην ΕΕ. Τα καλά νέα είναι ότι η πολιτική για τον καθαρό αέρα λειτουργεί και η ποιότητα του αέρα μας βελτιώνεται. Ωστόσο, πρέπει να τα πάμε ακόμη καλύτερα και να μειώσουμε περαιτέρω τα επίπεδα ρύπανσης. Γι' αυτό η ΕΕ πρέπει να εγκρίνει και να εφαρμόσει γρήγορα την πρόταση για μια αναθεωρημένη οδηγία για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα, η οποία αποσκοπεί στην καλύτερη εναρμόνιση των προτύπων ποιότητας του αέρα της ΕΕ με τις συστάσεις του ΠΟΥ.

Virginijus Sinkevičius
Επίτροπος Περιβάλλοντος, Ωκεανών και Αλιείας της ΕΕ

Παρά το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια έχουμε κάνει σημαντικά βήματα προς τη μείωση των επιπέδων ατμοσφαιρικής ρύπανσης, τα τελευταία στοιχεία και εκτιμήσεις μας δείχνουν ότι οι επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην υγεία μας εξακολουθούν να είναι υπερβολικά υψηλές, με αποτέλεσμα θανάτους και ασθένειες που μπορούν να αποδοθούν στην ατμοσφαιρική ρύπανση. Τα θετικά νέα είναι ότι οι αρχές σε ευρωπαϊκό, εθνικό και τοπικό επίπεδο αναλαμβάνουν δράση για τη μείωση των εκπομπών μέσω μέτρων όπως η προώθηση των δημόσιων μέσων μεταφοράς ή της ποδηλασίας στα κέντρα των πόλεων, καθώς και μέσω της επικαιροποιημένης νομοθεσίας.

Leena Ylä-Mononen
Εκτελεστική διευθύντρια του ΕΟΠ

Επιπτώσεις των βασικών ατμοσφαιρικών ρύπων στην υγεία και στις ασθένειες

Νέο στοιχείο της φετινής αξιολόγησης είναι η ποσοτικοποίηση της επιβάρυνσης της υγείας που συνδέεται με συγκεκριμένες ασθένειες στις οποίες συμβάλλει η ατμοσφαιρική ρύπανση. Η συνολική επιβάρυνση της υγείας που συνδέεται με καθεμία από αυτές τις ασθένειες εξαρτάται όχι μόνο από τους αποδιδόμενους θανάτους που συνδέονται με την ασθένεια, αλλά και από την επιβάρυνση της υγείας που προκύπτει από τη διαβίωση με τις επιπτώσεις της ασθένειας σε καθημερινή βάση.

Για ορισμένες ασθένειες, όπως η ισχαιμική καρδιοπάθεια και ο καρκίνος, το μεγαλύτερο μέρος της επιβάρυνσης της υγείας συνδέεται με τους αποδιδόμενους θανάτους, αλλά για άλλες ασθένειες, όπως ο διαβήτης και το άσθμα, υπάρχει επίσης σημαντική επιβάρυνση της υγείας που συνδέεται με τη διαβίωση με τις εξουθενωτικές επιπτώσεις στην υγεία αυτών των ασθενειών, συνήθως για πολλά χρόνια ή δεκαετίες. Επομένως, όταν εξετάζουμε τις επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην υγεία, είναι σημαντικό να εστιάζουμε όχι μόνο στους αποδιδόμενους θανάτους αλλά και στις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις που αυτές οι ασθένειες μπορεί να έχουν στην καθημερινή ποιότητα ζωής των πολιτών της ΕΕ, καθώς αντιμετωπίζουν τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις ασθενειών όπως το άσθμα.

Από τις εξεταζόμενες ασθένειες που σχετίζονται με την ατμοσφαιρική ρύπανση, για την έκθεση σε λεπτά αιωρούμενα σωματίδια (PM_2.5), η μεγαλύτερη επιβάρυνση της υγείας προκαλείται από ισχαιμική καρδιοπάθεια, ακολουθούμενη από εγκεφαλικό επεισόδιο, σακχαρώδη διαβήτη, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, καρκίνο του πνεύμονα και άσθμα. Στην περίπτωση του διοξειδίου του αζώτου και των τριών εξεταζόμενων ασθενειών, η μεγαλύτερη επιβάρυνση στην υγεία προκλήθηκε από τον σακχαρώδη διαβήτη, ακολουθούμενη από το εγκεφαλικό επεισόδιο και το άσθμα.

Μαζί με το ενημερωτικό δελτίο, ο ΕΟΠ δημοσίευσε επίσης τα ενημερωτικά δελτία χωρών, στα οποία μπορείτε να βρείτε λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με την επιβάρυνση των ασθενειών σε επίπεδο χώρας. Τα πορίσματα του ενημερωτικού δελτίου του ΕΟΠ παρουσιάστηκαν στο 4ο φόρουμ με τίτλο «Clean Air Forum 2023» (Ευρωπαϊκό φόρουμ 2023 «Καθαρός αέρας») που πραγματοποιήθηκε στο Ρότερνταμ.

Ηλεκτρονική εφαρμογή για την ποιότητα του αέρα: ελέγξτε τα δεδομένα για τον αέρα οπουδήποτε στην ΕΕ

Οι πολίτες της ΕΕ μπορούν να ελέγχουν δεδομένα για την ποιότητα του αέρα σε πραγματικό χρόνο μέσω διαφόρων πλατφορμών, συμπεριλαμβανομένης της εφαρμογής για τον δείκτη ποιότητας του αέρα. Η τελευταία έκδοση αυτής της εφαρμογής εισήγαγε νέα χαρακτηριστικά βάσει των οποίων οι χρήστες μπορούν πλέον να ελέγχουν την ποιότητα του αέρα σε οποιοδήποτε σημείο της ΕΕ, με βάση επικαιροποιημένες ανά ώρα πληροφορίες από περισσότερους από 3 500 σταθμούς παρακολούθησης της ποιότητας του αέρα στην Ευρώπη, καθώς και πανευρωπαϊκή κατάρτιση μοντέλων της ποιότητας του αέρα. Η εφαρμογή διατίθεται σε 24 ευρωπαϊκές γλώσσες και περιλαμβάνει μια σειρά από λειτουργίες που επιτρέπουν στους χρήστες να αξιολογούν και να ερμηνεύουν την ποιότητα του αέρα στην περιοχή τους.

Σημείωση προς τους συντάκτες

Το ενημερωτικό δελτίο του ΕΟΠ με τίτλο «Harm to human health from air pollution in Europe, burden of disease 2023» (Βλάβες στην ανθρώπινη υγεία από την ατμοσφαιρική ρύπανση στην Ευρώπη: επιβάρυνση των νόσων 2023) αποτελεί μέρος της δέσμης μέτρων Air quality in Europe 2023 (Ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα στην Ευρώπη, 2023).

Ο ΕΟΠ εκτιμά τον αριθμό των θανάτων που αποδίδονται στην έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση από το 2014. Ο ΕΟΠ χρησιμοποιεί τις συστάσεις για τις επιπτώσεις στην υγεία που ορίζονται στις κατευθυντήριες γραμμές με τίτλο «2021 WHO air quality guidelines» (Κατευθυντήριες γραμμές του ΠΟΥ για την ποιότητα του αέρα, 2021).

Όπως και κατά τα προηγούμενα έτη, οι επιπτώσεις των διάφορων ατμοσφαιρικών ρύπων στην υγεία δεν θα πρέπει να αθροίζονται, ώστε να αποφεύγεται η διπλή μέτρηση λόγω επικαλύψεων στα δεδομένα. Αυτό ισχύει τόσο για τη θνησιμότητα όσο και για τη νόσηση.