„Wieczne chemikalia” w stężeniach przekraczających poziomy progowe w wielu wodach Europy

Briefing EEA pt. „Zanieczyszczenie związkami PFAS w wodach europejskich” stanowi pierwszą analizę problemu „wiecznych chemikaliów” w rzekach, jeziorach oraz wodach przejściowych i przybrzeżnych Europy. Obecność PFAS w wodzie zagraża zdrowiu ludzi i środowisku.

Jednym z około 10 tys. związków określanych jako PFAS, zwanych także „wiecznymi chemikaliami” ze względu na ich wysoką trwałość w środowisku, jest perfluorooktanosulfonian (PFOS). Według danych z 2022 r. pochodzących z około 1,3 tys. punktów pomiarowych w Europie normy jakości środowiska pod względem zawartości PFOS były przekroczone w 59% punktów rzecznych, 35% punktów jeziornych i 73% punktów w wodach przejściowych i przybrzeżnych. 

W briefingu EEA czytamy, że wciąż trudno jest wyciągać wnioski co do skali problemu w całej Europie ze względu na niepewny i niepełny charakter dostępnych danych. Wyniki te podkreślają jednak trudność związaną z dążeniem do osiągnięcia zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń i nietoksycznego środowiska, a także dobrego stanu chemicznego wód zgodnie z ramową dyrektywą wodną.

W swoim briefingu EEA zauważa, że aby lepiej określić skalę problemu zanieczyszczeń PFAS w Europie, potrzebne są czulsze metody analityczne, uwzględnienie w pomiarach większej liczby substancji oraz szerszy zasięg geograficzny.

Nowe dane zaprezentowane w briefingu EEA wzmacniają przekaz aktualnego wniosku w sprawie zmiany ramowej dyrektywy wodnej dotyczącego rozszerzenia wykazu substancji priorytetowych (tj. dopisania kolejnych związków PFAS) i przemawiają za potrzebą aktualizacji wartości progowych PFAS zawartych w dyrektywie w sprawie wody pitnej. Dane podkreślają także znaczenie europejskiej strategii odporności wodnej, która ma się stać priorytetową inicjatywą nowej Komisji Europejskiej.

Obecny cel polityki UE zgodnie z ramową dyrektywą wodną zakłada osiągnięcie dobrego stanu chemicznego wód Europy do 2027 r. Według dokonanej ostatnio przez EEA oceny stanu wód w Europie tylko 29% z nich uzyskało dobry stan chemiczny w latach 2015–2021. Unijna wizja eliminacji zanieczyszczeń do 2050 r. zakłada ograniczenie zanieczyszczenia powietrza, wody i gleby do poziomu niestanowiącego zagrożenia dla zdrowia i naturalnych ekosystemów.