In een notendop: EU-wetgeving inzake natuur

De twee richtlijnen stellen veel soorten en habitats onder een gemeenschappelijke beschermingsregeling met regelmatige monitoring- enrapportagevereisten. De achteruitgang die dankzij deze richtlijnen is gedocumenteerd, vraagt om uitgebreidere en meer gecoördineerde maatregelen op tal van beleidsterreinen in Europa en wereldwijd.

Vandaag de dag beschikt de EU over een van de meest uitgebreide milieu- en klimaatwetgevingen ter wereld. Sommige EU‑wetgeving heeft betrekking op de uitstoot van verontreinigende stoffen of broeikasgassen, verontreinigingsniveaus in de lucht of het water, of emissies uit specifieke bronnen, zoals de industrie of het vervoer.

Sommige EU-natuurwetgeving, zoals het EU-initiatief inzake bestuivers, vraagt om gerichte actie. Andere, met name de Kaderrichtlijn water (KRW) en de Kaderrichtlijn mariene strategie (KRMS), spelen een centrale rol bij de bescherming van de natuur door middel van ecosysteemgericht beheer. Op grond van de KRW moeten de lidstaten een “goede toestand” voor alle waterlichamen (meren, rivieren en grondwater) bereiken door middel van een duurzaam en gecoördineerd beheer van volledige stroomgebieden.

Evenzo wordt in de KRMS opgeroepen tot een goede milieutoestand in het mariene milieu, waarbij druk en vervuiling worden aangepakt. De natuurgerelateerde wetgeving wordt ondersteund door onder meer wetgeving inzake de circulaire economie die gericht is op het verminderen van de risico’s van afval en verontreiniging, bijvoorbeeld door beter afvalbeheer, beter ecologisch ontwerp en beperking van kunststoffen voor eenmalig gebruik.

Deze wetten helpen EU-lidstaten om schonere lucht te krijgen, over te schakelen op schonere energie, de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen en een toenemend deel van hun land- en mariene gebieden te beschermen, onder meer via het Natura 2000-netwerk. De groene infrastructuur van de EU verbindt steeds meer natuurlijke ruimten, waardoor wilde dieren zich daartussen kunnen verplaatsen. Steden plannen groene en blauwe ruimten als een manier om zich voor te bereiden op de gevolgen van klimaatverandering en bij te dragen tot het behoud van de biodiversiteit.

De Europese Green Deal schetst de langetermijnambitie van de EU om tegen 2050 het eerste klimaatneutrale continent met een duurzame economie te worden en wordt uitgevoerd door middel van belangrijke beleidsinstrumenten zoals de EU-biodiversiteitsstrategie voor 2030, de “van boer tot bord”-strategie, de EU-strategie voor aanpassing aan de klimaatverandering en de nieuwe EU-bosstrategie voor 2030. Het wordt ook gesteund door andere initiatieven, waaronder het actieplan voor de circulaire economie, de strategie voor chemische stoffen en het actieplan tegen verontreiniging.

Om de druk op de natuur te verminderen, de achteruitgang een halt toe te roepen en de biodiversiteit te herstellen, zal Europa op alle fronten moeten handelen, zijn energie-, voedsel- en mobiliteitssystemen moeten transformeren, en dat ook met mondiale partners moeten doen.