Agencje Unii Europejskiej: musimy zintensyfikować nasze działania, aby chemikalia były bezpieczniejsze i bardziej zrównoważone

Znacząco wzrosła liczba przemysłowych substancji chemicznych, których bezpieczeństwo bada się pod kątem unijnych przepisów dotyczących chemikaliów. Organy władzy dysponują obecnie znacznie bogatszą wiedzą na temat niebezpiecznych właściwości chemikaliów stosowanych w całej UE. Dzięki temu prowadzonych jest wiele działań mających na celu zminimalizowanie i kontrolowanie ryzyka powodowanego przez kilka grup substancji. 

We wspólnym podsumowującym raporcie EEA-ECHA na temat unijnych ram wskaźników dotyczących chemikaliów czytamy, że ogólne wykorzystanie najbardziej szkodliwych chemikaliów (zwłaszcza tych rakotwórczych, mutagennych i działających szkodliwie na rozrodczość) nadal wzrasta, ale wolniej niż ogólny wzrost rynku chemikaliów. Rośnie presja, aby unikać stosowania tzw. substancji potencjalnie niebezpiecznych i wdrażać zasady bezpieczeństwa i równoważoności na etapie projektowania. 

Należy skuteczniej zapewnić, że produkty konsumenckie nie zawierają najbardziej szkodliwych substancji, na przykład chemikaliów zaburzających funkcjonowanie układu hormonalnego, lub substancji trwałych wykazujących zdolność do biokumulacjii i toksycznych, które stanowią zagrożenie przez wiele lat, nawet po zaprzestaniu ich stosowania. 

Potrzeba więcej danych i informacji, aby lepiej zrozumieć narażenie ludzi i środowiska na te najbardziej szkodliwe chemikalia oraz ich skutki. Wskaźniki wyraźnie pokazują jednak, że przechodzenie na bezpieczne i zrównoważone chemikalia należy kontynuować, a nawet przyspieszyć.

Zdrowie obywateli Europy i nasze środowisko powinny być priorytetem, a z tej pierwszej w historii analizy porównawczej wynika, że chociaż chemikalia odgrywają pozytywną rolę w naszym życiu, pilnie potrzebne są dalsze działania eliminujące zagrożenia związane ze stosowaniem substancji niebezpiecznych i niezrównoważonych. Wiedza, którą czerpiemy z tej oceny, pomoże nam przejść na stosowanie bezpiecznych i zrównoważonych chemikaliów w przyszłości.

Leena Ylä-Mononen
Dyrektor wykonawczy EEA

Musimy przyspieszyć proces przechodzenia na bezpieczne i zrównoważone chemikalia. Działania organów władzy i przemysłu przyczyniły się do zminimalizowania i kontroli ryzyka związanego z niebezpiecznymi chemikaliami. Musimy jednak jeszcze bardziej pogłębiać wiedzę na temat chemikaliów i wspierać zarządzanie ryzykiem określonych grup chemikaliów w celu ochrony ludzi i środowiska.

Sharon McGuinness
Dyrektor wykonawcza ECHA

Raport sporządzono na podstawie również opublikowanych dzisiaj 25 kluczowych wskaźników, które umożliwiają monitorowanie czynników i skutków zanieczyszczenia chemicznego w Europie. 

Wskaźniki będą regularnie aktualizowane w celu monitorowania zanieczyszczenia chemicznego i pomiaru skuteczności europejskich przepisów dotyczących chemikaliów. Raport zawiera całościową ocenę postępów w realizacji unijnej strategii w zakresie chemikaliów na rzecz zrównoważoności na rzecz nietoksycznego środowiska (CSS).

Najważniejsze ustalenia 

• Przechodzenie na stosowanie bezpieczniejszych i bardziej zrównoważonych chemikaliów w niektórych obszarach już postępuje, natomiast w innych dopiero się rozpoczyna.
• Działania organów władzy i przemysłu przyczyniły się do zminimalizowania i kontroli ryzyka związanego z kilkoma grupami niebezpiecznych chemikaliów. Podejmowane są wysiłki służące poszerzeniu wiedzy na temat zagrożeń chemicznych oraz, w zależności od potrzeb, udzielane jest wsparcie dla działań w zakresie zarządzania ryzykiem.
• Z dostępnych danych wynika, że niewiele dowodów wskazuje na postępy w eliminowaniu substancji potencjalnie niebezpiecznych z odpadów i materiałów wtórnych. Stanowi to barierę dla przechodzenia na gospodarkę o bardziej zamkniętym obiegu.
• Emisje niektórych chemikaliów do wody i powietrza uległy ograniczeniu dzięki wprowadzeniu określonych przepisów unijnych (np. dotyczących emisji przemysłowych) i prowadzeniu działań międzynarodowych, ale potrzebne są kolejne środki, aby osiągnąć poziomy stężenia nieszkodliwe dla zdrowia ludzkiego i środowiska. Emisje z przemysłu nadal generują wysokie koszty w postaci szkód dla zdrowia ludzi i ekosystemów.
• Biomonitoring człowieka umożliwia zrozumienie, w jaki sposób ludzie narażeni są na substancje chemiczne pochodzące z wielu źródeł, a tym samym jakie zagrożenia dla zdrowia są związane z zanieczyszczeniem chemicznym. Sam biomonitoring jest kluczowym narzędziem pomiaru skuteczności przepisów dotyczących chemikaliów w ochronie zdrowia ludzkiego i środowiska.

Unijne ramy wskaźników dotyczących chemikaliów

Unijna polityka w zakresie chemikaliów ma na celu sprostanie wyzwaniom związanym z produkcją i stosowaniem chemikaliów do zaspokojenia potrzeb społecznych, przy jednoczesnym poszanowaniu granic planety i unikaniu szkód dla ludzi i środowiska. Strategia w zakresie chemikaliów na rzecz zrównoważoności (ang. Chemical Strategy for Sustainability, CSS) służy osiągnięciu tego celu poprzez szereg środków, m.in. działania wspierające innowacje w zakresie bezpiecznych i zrównoważonych chemikaliów, wzmocnienie ochrony zdrowia ludzkiego i środowiska, uproszczenie i wzmocnienie ram prawnych dotyczących chemikaliów oraz stworzenie kompleksowej bazy wiedzy wspierającej tworzenie polityki opartej na dowodach. 

EEA, ECHA i Komisja Europejska opracowały zestaw kluczowych wskaźników wspierających osiąganie celów tej strategii. 

Ramy i wskaźniki dostępne są na internetowym pulpicie nawigacyjnym.