Οργανισμοί της ΕΕ: Απαιτούνται περισσότερες προσπάθειες για να καταστούν τα χημικά προϊόντα ασφαλή και βιώσιμα

Έχει αυξηθεί σημαντικά ο αριθμός των βιομηχανικών χημικών προϊόντων που ελέγχονται βάσει της νομοθεσίας της ΕΕ για τα χημικά προϊόντα προκειμένου να καταδειχθεί η ασφάλειά τους. Οι αρχές έχουν πλέον πολύ καλύτερη γνώση των επικίνδυνων ιδιοτήτων των χημικών ουσιών που χρησιμοποιούνται σε ολόκληρη την ΕΕ, με αποτέλεσμα να αναλαμβάνονται πολυάριθμες δράσεις για την ελαχιστοποίηση και τον έλεγχο των κινδύνων που ενέχουν ορισμένες ομάδες ουσιών. 

Σύμφωνα με την κοινή συγκεφαλαιωτική έκθεση ΕΟΠ-ECHA σχετικά με το πλαίσιο δεικτών της ΕΕ για τις χημικές ουσίες, η συνολική χρήση των πλέον επιβλαβών χημικών ουσιών (ιδίως εκείνων που είναι καρκινογόνες, μεταλλαξιογόνες και τοξικές στην αναπαραγωγή) εξακολουθεί να αυξάνεται, αλλά με βραδύτερο ρυθμό σε σύγκριση με τη συνολική χρήση στην αγορά χημικών ουσιών. Αυξάνονται οι πιέσεις ώστε να αποφεύγεται η χρήση των «ουσιών που προκαλούν ανησυχία» και να τηρούνται οι αρχές της «ασφάλειας και βιωσιμότητας εκ σχεδιασμού» του πλαισίου. 

Πρέπει να διασφαλίσουμε με πιο αποτελεσματικό τρόπο ότι τα καταναλωτικά προϊόντα δεν θα περιέχουν τις πλέον επιβλαβείς ουσίες, όπως για παράδειγμα χημικές ουσίες που διαταράσσουν την ενδοκρινική λειτουργία ή επηρεάζουν αρνητικά το ορμονικό σύστημα ή ουσίες που είναι ανθεκτικές, βιοσυσσωρεύσιμες και τοξικές και ενέχουν κινδύνους για τα επόμενα έτη, ακόμη και μετά την παύση της χρήσης τους. 

Απαιτούνται περαιτέρω δεδομένα και πληροφορίες προκειμένου να κατανοήσουμε καλύτερα την έκθεση του ανθρώπου και του περιβάλλοντος στις επιβλαβείς χημικές ουσίες και τις σχετικές επιπτώσεις. Ωστόσο, οι δείκτες δείχνουν σαφώς ότι η μετάβαση σε ασφαλή και βιώσιμα χημικά προϊόντα θα πρέπει να συνεχιστεί και μάλιστα να επιταχυνθεί.

Η υγεία των Ευρωπαίων πολιτών και του περιβάλλοντός μας θα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα. Η πρώτη αυτή συγκριτική αξιολόγηση καταδεικνύει ότι, ενώ χρειαζόμαστε τα χημικά προϊόντα στην καθημερινή ζωή μας, πρέπει να ληφθούν επειγόντως περαιτέρω μέτρα προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι κίνδυνοι από τη χρήση μη ασφαλών και μη βιώσιμων ουσιών. Οι γνώσεις που παρέχονται από την έκθεση αξιολόγησης θα μας βοηθήσουν να στραφούμε σε ασφαλή και βιώσιμα χημικά προϊόντα στο μέλλον.

Leena Ylä-Mononen
Εκτελεστική διευθύντρια του ΕΟΠ

Πρέπει να επιταχύνουμε τη μετάβαση προς ασφαλή και βιώσιμα χημικά προϊόντα. Η δράση των αρχών και της βιομηχανίας έχει βοηθήσει στον μετριασμό και τον έλεγχο των κινδύνων από τις επικίνδυνες χημικές ουσίες. Ωστόσο, πρέπει να αποκτήσουμε περισσότερες γνώσεις για τις χημικές ουσίες και να υποστηρίξουμε τη διαχείριση κινδύνου για ομάδες χημικών ουσιών με σκοπό την προστασία των ανθρώπων και του περιβάλλοντος.

Sharon McGuinness
Εκτελεστική διευθύντρια του ECHA

Η έκθεση βασίζεται σε ένα σύνολο 25 βασικών δεικτών, οι οποίοι δημοσιεύονται επίσης σήμερα και παρακολουθούν τους παράγοντες που προκαλούν τη χημική ρύπανση στην Ευρώπη καθώς και τις επιπτώσεις αυτής. 

Οι δείκτες επικαιροποιούνται τακτικά για την παρακολούθηση της χημικής ρύπανσης και τη μέτρηση της αποτελεσματικότητας της ευρωπαϊκής νομοθεσίας για τα χημικά προϊόντα. Η έκθεση παρέχει μια γενική αξιολόγηση της προόδου που επιτεύχθηκε με τη στρατηγική της ΕΕ για τη βιωσιμότητα των χημικών προϊόντων, για ένα περιβάλλον χωρίς τοξικές ουσίες (CSS).

Βασικά πορίσματα 

• Η μετάβαση προς ασφαλέστερες και πιο βιώσιμες χημικές ουσίες έχει σημειώσει πρόοδο σε ορισμένους τομείς, ενώ σε άλλους μόλις ξεκινά.
• Οι ενέργειες που ανέλαβαν οι αρχές και η βιομηχανία έχουν συμβάλει στην ελαχιστοποίηση και τον έλεγχο των κινδύνων που ενέχουν διάφορες ομάδες επικίνδυνων χημικών ουσιών. Συνεχίζονται οι προσπάθειες για την περαιτέρω ενημέρωση σχετικά με τους χημικούς κινδύνους και τη στήριξη μέτρων διαχείρισης κινδύνου, όπου χρειάζεται.
• Τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν ότι ελάχιστη πρόοδος έχει σημειωθεί στην εξάλειψη των ουσιών που προκαλούν ανησυχία από τα απόβλητα και τα δευτερογενή υλικά. Αυτό αποτελεί εμπόδιο για τη μετάβαση σε μια πιο κυκλική οικονομία.
• Οι εκπομπές από ορισμένα χημικά προϊόντα στο νερό και στον αέρα έχουν μειωθεί με ειδικούς κανονισμούς της ΕΕ (π.χ. για τις βιομηχανικές εκπομπές) και διεθνείς πρωτοβουλίες, αλλά απαιτούνται περαιτέρω μέτρα για να μειωθούν σε επίπεδα που δεν είναι επιβλαβή για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον. Οι εκπομπές από τη βιομηχανία εξακολουθούν να συνεπάγονται σημαντικό κόστος όσον αφορά τις βλάβες στην υγεία του ανθρώπου και των οικοσυστημάτων.
• Η βιολογική παρακολούθηση του ανθρώπου μάς επιτρέπει να κατανοήσουμε την έκθεση του ανθρώπου σε χημικές ουσίες που λαμβάνονται από πολλαπλές πηγές, και, κατά συνέπεια, τους κινδύνους για την υγεία που συνδέονται με τη χημική ρύπανση. Συνεπώς, η βιοπαρακολούθηση αποτελεί βασικό εργαλείο για τη μέτρηση της αποτελεσματικότητας της νομοθεσίας περί χημικών ουσιών για την προστασία της ανθρώπινης υγείας και του περιβάλλοντος.

Το πλαίσιο δεικτών της ΕΕ για τις χημικές ουσίες

Οι πολιτικές της ΕΕ για τις χημικές ουσίες στοχεύουν στην αντιμετώπιση της πρόκλησης της παραγωγής και χρήσης χημικών προϊόντων προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες της κοινωνίας, με ταυτόχρονο σεβασμό στα «όρια του πλανήτη», καθώς και στην πρόληψη βλαβών στην υγεία του ανθρώπου και του περιβάλλοντος. Η στρατηγική της ΕΕ για τη βιωσιμότητα των χημικών προϊόντων (CSS) αποσκοπεί στην επίτευξη αυτού του στόχου μέσω μιας σειράς μέτρων, συμπεριλαμβανομένων δράσεων για την υποστήριξη της καινοτομίας για ασφαλή και βιώσιμα χημικά προϊόντα, την ενίσχυση της προστασίας της υγείας του ανθρώπου και του περιβάλλοντος, την απλούστευση και την ενίσχυση του νομικού πλαισίου για τα χημικά προϊόντα και τη δημιουργία μιας ολοκληρωμένης βάσης γνώσεων για τη χάραξη τεκμηριωμένης πολιτικής. 

Ο ΕΟΠ, ο ECHA και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχουν αναπτύξει μια σειρά από βασικούς δείκτες για την επίτευξη των στόχων της στρατηγικής. 

Το πλαίσιο περιλαμβάνει διαδικτυακό πίνακα αποτελεσμάτων και οι δείκτες είναι προσβάσιμοι επίσης μέσω του πίνακα αυτού.