Ulaşım, çevresel etkisi ile UZLAŞMAya varabilir mi?

TERM nedir ve neden önemli?

TERM ulaşım sektörünün çevre üzerindeki baskılarını azaltma girişimlerinde sağlanan ilerlemeleri araştıran ve değerlediren yıllık bir AÇA yayınıdır. Yayın hedeflere doğru ilerlemeyi değerlendirme ve politikayı belirleyenlerin politikalarının başarısını ölçmelerine olanak sağlama amacıyla bazı önemli çevresel eğilimlerin son verilerini bir araya getirir.

Ayrıca, TERM AB 2011 Taşımacılık Rehberi ve diğer ulaşım ve çevre ile ilgili politikalar ve yönetmeliklerin hedeflerine ilerlemeyi takip etmenin yanı sıra her yıl belirli bir konuya odaklanmaktadır, örneğin kentsel ulaşım veya hava kalitesi gibi.

TERM, ilk düzenli dizi veya rapor olarak 2000'de yayınlanmış, günümüzde AÇA üye ülkelerinde yaygın olarak dağıtılmaktadır.

En son rapora göre ulaşıma ilişkin temel sorunlar ve çevre üzerindeki baskılar nelerdir?

Değerlendirmelerimiz gösteriyor ki hava kirliliği, iklim değişikliği ve gürültünün yanı sıra ulaşım, çevre insan sağlığı üzerinde önemli bir baskı oluşturmaya devam etmektedir. Ulaşım sektörünün çevre üzerindeki baskıları üç ana etmene bağlıdır: seyahatlerin sayısı ve uzunluğu; kullanılan, bazıları daha çevre dostu olan ulaşım biçimleri; ve ulaşım teknolojileri. Bütün bunları ele alan rapor, harcanan çabaya ve sürdürülebilir ulaşım için 2050 hedeflerine ulaşmada gerekli adımlara bakarak insan ve mal taşımacılığında yapılması gereken önemli değişimlere vurgu yapmaktadır.

Diğer güçlükler tartışılmaktadır. Araç emisyonları hakkında basındaki son hikayelerde olduğu gibi resmi ve gerçek  araç emisyonları arasında çeşitli nedenlerle önemli farklılıklar olabilmektedir. Resmi testler sürme koşullarının tamamını yansıtmaz ve gerçek kullanım esnasında değil fakat test döngüsü koşulları altında iyi sonuçlar veren mühendislik stratejilerine yol açtığı tartışılmaktadır. Araçların test edilme yollarında planlanan iyileştirmelerin en kısa zamanda gerçekleştirilmesinin önemli olduğunu düşünüyoruz.  

Elektromobilite aynı zamanda taşıma ile ilişkili sera gazı emisyonu sorunlarına potansiyel bir çözüm sunar. Düşük karbonlu taşıma sistemi sağlamaya yönelik AB stratejisi, içten yanmalı olmayan motor teknolojilerindeki gelişmelere dayanmaktadır. Bununla birlikte, son gelişmelere rağmen, elektrik (toplam binek araç filosunun %0,07'si) ve yenilenebilir enerji ile çalışan araçların payı hala oldukça düşüktür ve tek başına teknolojik gelişmelerin Avrupa'nın ulaşım kaynaklı daha düşük sera gazı emisyonları için 2050 hedeflerini karşılamaya yeterli olmaması olasıdır. Aslında, 2007'ye kadar, emisyonlar üzerinde teknolojik gelişmelerin etkisi, o zamandan bu yana emisyonlar azalmasına rağmen artan taşıma talebi ile dengelenmiştir, ulaşım talebi artışının yavaşlaması veya azalması ise buna yardımcı olmuştur. Bununla birlikte, 2014 ön verileri düşük bir artış göstermektedir bu nedenle AB'nin kendi projeksiyonlarına göre AB 2011 Taşımacılık Rehberinde belirlenmiş dekarbonizasyon hedeflerine  daha etkili eylemler yürürlüğe konulmadıkça erişilemeyecektir.

Ulaşım ve çevre ile ilgili Avrupa politikası nedir ve yukarıdaki sorunları çözmek için AB seviyesinde neler yapılıyor?

AB politikaları taşımacılıkla ilgili çevre problemlerini azaltmada çok önemli  rol oynamıştır. Ancak, seyahatlerin sayısını ve uzunluğunu azaltmayı hedefleyen politikalar,  daha çevre dostu seyahat şekillerini teşvik eden veya farklı taşıma şekillerinde kullanılan teknolojiyi iyileştiren politikalara kıyasla az sayıdadır.

Örneğin, emisyonlar için düzenleyici politikalar giderek sıkılaştırılmıştır ve özellikle binek araçlar, kamyonet ve ağır iş araçları için hava kirliliği sınırları ve arabalar ve kamyonetler için CO₂ hedefleri koyarak önemli sonuçlar vermiştir.

Ayrıca, ülkelerin 2020'ye kadar ulaşım yakıtlarının en az %10'u olarak yenilenebilir kaynakları kullanmaları zorunlu kılınmıştır ve temiz araçların ve alt yapıların geliştirilmesine odaklanılmıştır. Alternatif yakıt çözümlerinin başarılı olduklarını görmemize karşın,  şarj etme ve yeniden doldurma alt yapısı bu araçları kişilere ve işletmelere daha az cazip hale getirmekten hala uzaktır.

Avrupa'da yakıt kalite standartlarına giriş yol yakıtlarının kükürt içeriğinde önemli azalmalara yol açmıştır ve pratikte kurşunu elimine etmeye yardım etmiştir.

Ancak TERM raporumuz yapılacak daha çok şey olduğunu göstermektedir.

AÇA bu çalışmaya nasıl katkıda bulunuyor?

AÇA verileri toplar ve Avrupa ulaşım sektörünün çevresel performansının değerlendirilmesini destekleyen gösterge değerlendirmeler ve raporlar üretir. TERM raporu ve ilişkili ulaşım göstergeleri bize entegrasyon stratejilerinin etkililiğinin ve sürdürülebilir ulaşıma doğru ilerlemenin düzenli takibi ve raporlanması için bir sistem sağlar. TERM aynı zamanda ihtiyaç duyulan yeni verilerin tanımlanmasında da  önemli rol oynar.

TERM'in ötesinde, AÇA aynı zamanda örneğin elektromobilite,  ulaşım ve sağlık sorunları hakkında taşıma ile ilişkili diğer değerlendirmeleri de yapar.  Aynı zamanda yeni araçlar ve kamyonetler için CO₂ emisyon hedefleri ve  yakıt kalitesinin izlenmesi ve gürültü bilgileri, hava kalitesi verileri, bütün sektörlerden kirleticilerin emisyonları, sera gazları vb konularda ülkeler ve Avrupa Komisyonu ile birlikte çalışmaktayız.

Bu yolla, daha ileri adımların inşa edilebileceği bilgiyi üretmeye yardım ediyoruz.

Alfredo Sánchez Vicente

2015/4 sayılı AÇA bülteninde yayımlanan röportaj, Aralık 2015.