Su kalitesi ve miktarı refah için önemli

Avrupa'da yüzme için seçtiğiniz plajda su kalitesinin mükemmel olma olasılığı çok yüksektir. Ayrıca, çoğu Avrupalı, doğrudan musluktan iyi kalitede temiz içme suyuna   erişebilmektedir.

Ancak, Avrupa, tarım alanlarından ve endüstriden kaynaklanan su kirliliğini azaltmalı ve atık su arıtmasını iyileştirmelidir. Çünkü su kalitesini etkileyen mikro kirleticiler, mikroplastikler ve antimikrobiyal direnç hakkında yeni kanıtlar ortaya çıkmaktadır. Aynı zamanda iklim değişikliği, bazı bölgelerde su kaynaklarını tehdit etme konusunda artan bir sorun haline gelmektedir.

Rekabet halindeki talepler, kirlilik ve iklim değişikliği

Su, doğanın kritik bir parçası ve insanlar için temel bir kaynaktır. Sadece içmekle kalmayıp, yemek pişirmekten temizliğe, duş alıp tuvalet sifonunu çekmeye ve yüzmeye kadar her şeyde su kullanırız. Benzer şekilde, enerji, ulaşım, tarım ve imalat dahil olmak üzere ekonomik sektörlerimizin hepsi suya dayalıdır.

Su için rekabet eden talepler kirliliğe katkıda bulunur ve aşırı kullanıma yol açabilir, bu da insan sağlığını olumsuz etkileyebilir. Sağlıkla ilgili doğrudan endişeler genellikle bakteriler, virüsler, metaller veya pestisitler gibi sudaki belirli kirleticilerle ilişkilidir. Avrupa'da çoğu insanın yüksek kalitede içme suyuna ve yüzme suyuna erişimi olmasına rağmen, kimyasal kirlilik ve su kıtlığı hakkında yeni kanıtlar artan endişelerdir.

İklim değişikliği, Avrupa'nın su miktarı ve kalitesi ile ilgili zorluklarını artırmaktadır. Örneğin, daha sık ve şiddetli kuraklıklar ve sel olayları görüyoruz. Seller son kırk yılda 223 milyar avrodan fazla hasara yol açarak iklimle ilişkili en maliyetli afet olmuştur. Özellikle Güney Avrupa'da, su kıtlığı daha da kötüleşecek ve tüm sektörleri etkileyecektir.

AB'de içme suyunun yaklaşık %65'i yer altı su kaynaklarından sağlanır. Ancak, bu hayati kaynağa dair    AB yeraltı sularının yaklaşık dörtte birinde kimyasal kirlilik bulunurken, yeraltı sularının neredeyse %10'u sürdürülemez düzeyde kullanımdan etkilenmektedir.

Buna ek olarak, yeraltı suyu izleme alanlarının %4 ila %11'inde bir veya daha fazla pestisitin aşırı seviyeleri tespit edilmiştir.

Diğer sağlık endişeleri arasında plastik kirliliği, tekstil ürünlerinden gelen mikroplastikler ve PFAS gibi kimyasal kirleticiler yer almaktadır. Bunlar Avrupa genelinde toprağa ve suya yayılmaktadır.

Şekil 1. Mikroplastiklerin kaynakları, yayılma yolları ve birikinti alanları

Kaynak: Döngüsel Ekonomi ve Kaynak Kullanımına İlişkin Avrupa Konu Merkezi (ETC/CE) ve AÇA için Sürdürülebilir Tüketim ve Üretim Üzerine İşbirliği Merkezi'nin (CSCP) çizimi.

Kirliliği kaynağında azaltmak

Avrupa'da kentsel ve endüstriyel atık su, tarım, madencilik ve kanalizasyon sistemine bağlı olmayan evlerden kaynaklanan kirlilik, su kalitesini etkilemektedir. AÇA'nın bir analizine göre, AB su mevzuatının daha iyi ve daha tutarlı bir şekilde uygulanması bu konuda yardımcı olacaktır. Ayrıca, su kullanan tarım, enerji ve madencilik gibi  tüm sektörler, su ekosistemlerini sağlıklı ve dayanıklı tutabilecek uygulamaları benimsemelidir. Bu uygulamalar, gübre ve pestisit kullanımını azaltan tarım programlarını içerir.

Tüm Avrupa'da, kentsel atık suyun arıtılmasında son on yıllarda gelişme kaydedilmiştir. Dahası, çoğu Avrupa ülkesi nüfusun büyük bir kısmı için kanalizasyonu etkili bir şekilde toplayıp arıtmaktadır. Ancak, AÇA'nın bir analizi, mevcut atık su arıtma altyapısının korunmasının, iklim değişikliğine uyumun sağlanmasının, kırsal bölgelerin bağlanmasının ve yeni kirleticilerle mücadelenin önemli yatırımlar gerektireceğini ortaya koymaktadır.

Deniz çöpleri ve tekstil ürünlerinden kaynaklanan mikroplastiklerin önlenmesi için kirliliğin kaynağında durdurulması gerekmektedir. Tekstil ürünlerinden kaynaklanan mikroplastikler hakkındaki bir AÇA bilgilendirmesi, daha sürdürülebilir tasarım ve üretim süreçleri, daha iyi giysi bakımı ve daha iyi atık bertarafı ve geri dönüşüm gibi bu tür bir kirliliği azaltmanın bazı yollarını listelemektedir. AÇA'nın deniz çöpleri üzerine bir analizi, karasal kaynakların deniz çöplerinin %80'inden sorumlu olduğunu belirtmektedir. Bunların yaklaşık %85'i plastiktir.

Mevcut birçok AB yasası ve suya yönelik yeni hedefler

Halihazırda, su ve insan sağlığına ilişkin AB mevzuatının kilit önemdeki kısımları içme suyu, yüzme suyu ve kentsel atık su ile ilgilidir. Bu arada, Su Çerçeve Direktifi, Avrupa'nın nehirleri, gölleri ve yeraltı sularının durumunu iyileştirmeye yönelik genel hedefi yansıtmaktadır. Aynı zamanda tarım, sanayi, kimyasallar ve diğer sektörlere ilişkin diğer politika ve yönetmeliklerin de suyla güçlü bağlantıları vardır.

Avrupa Yeşil Mutabakatı'nın 2050 yılına kadar zararlı kirlilikten arındırılmış bir çevreye sahip olma hedefi su ile de ilgilidir. Sıfır kirlilik eylem planının bir parçası olarak Avrupa Komisyonu yüzey ve yeraltı suyu kirleticilerini daha sıkı kurallarla engellemeyi ve kentsel atık su arıtımını iyileştirmeyi önermektedir.

Önerilerin amaçları arasında daha iyi ve maliyet açısından daha verimli kentsel atık su arıtımı, besin maddelerinin geri kazanımı, mikro kirleticiler için üretici sorumlulukları ve mikroplastikler için yeni izleme gereklilikleri bulunmaktadır. Komisyon ayrıca su kirleticileri listesini güncellemeyi ve yüzey sularına ve yeraltı sularına karışan maddeleri daha sıkı bir şekilde kontrol etmeyi önermektedir. Bu maddeler arasında PFAS, pestisitler, Bisfenol A ve bazı farmasötikler yer almaktadır.

Özetle: su ve sağlık

• İnsan sağlığı ve refahı için temiz suya erişim önemlidir. Avrupa'da yaşayanların çoğu kaliteli içme suyuna sahiptir.
• Birçok bölgede su kıtlığı giderek artmakta, bu da tarım ve enerji sektörlerinde su kullanımı üzerinde baskı oluşturmaktadır.
• AB Sıfır kirlilik eylem planı, kirleticilerle mücadeleye yönelik yeni önerilerle su için iddialı hedefler belirliyor.
• Kentsel atık su arıtımının iyileştirilmesi ve tarım ve madencilikten kaynaklanan kirliliğin önlenmesi Avrupa genelinde su kalitesini artıracaktır.

Ne yapabilirim?

• Yerel su otoriteleriyle iletişim kurarak yerel içme suyu kalitesi hakkında bilgi alabilir ve su tasarrufu için yöntemler düşünebilirsiniz.
• Yerel yüzme alanlarında su kalitesini kontrol edin. Geçen yılki izleme sonuçlarına yönelik AÇA verileri iyi bir başlangıç noktasıdır.
• Tüketim alışkanlıklarınızı gözden geçirin. Daha az ve daha güvenli kimyasallar içeren ürünleri tercih edebilir misiniz? Tekstil ürünlerinizden kaynaklanan mikroplastik kirliliğini önlemek için ne aldığınıza ve nasıl yıkadığınıza dikkat edebilir misiniz?