Polityka w zakresie utrzymania różnorodności biologicznej

Polityka UE

W swojej strategii zrównoważonego rozwoju z 2001 r. UE postawiła sobie za cel zahamowanie zubożenia różnorodności biologicznej oraz odnowę siedlisk i systemów naturalnych do 2010 r. Wydany przez Komisję Europejską komunikat o różnorodności biologicznej z 2006 r. podstawowe ramy polityki. W ten sposób nadaje realizacji celu na 2010 r. tak potrzebny rozpęd, wskazuje obowiązki instytucji UE i państw członkowskich oraz wyznacza ambitne podejście polityczne i plan działań sugerujący podjęcie konkretnych środków.

Chociaż uwaga mediów skupia się w dużym stopniu na zmianach klimatu, pod jednym istotnym względem utrata różnorodności biologicznej stanowi nawet poważniejsze zagrożenie. Przyczyna leży w nieodwracalności zmian zachodzących w ekosystemach, gdy degradacja osiągnie określony punkt – gatunki, które wyginęły, nie powrócą już nigdy.

Stavros Dimas, komisarz UE ds. ochrony środowiska, Zielony Tydzień 2006 r.

Unijna polityka w zakresie ochrony przyrody opiera się na dwóch podstawowych dokumentach:

• Dyrektywa w sprawie ptaków, oraz
• dyrektywa siedliskowej

Obie dyrektywy stanowią podstawę prawną dla sieci Natura 2000, utworzonej z rezerwatów przyrody usytuowanych na terenie Unii z myślą ochronie gatunków i siedlisk o szczególnym znaczeniu dla Europy. Do realizacji unijnej polityki w zakresie ochrony przyrody służy specjalny instrument finansowy fundusz LIFE-Nature.

Utrata różnorodności biologicznej jest powodowana głównie działalnością sektorową. Strategia utrzymania różnorodności biologicznej z 1998 r. koncentruje się szczególnie na włączeniu zagadnień różnorodności biologicznej do polityki sektorowej, w tym dotyczącej ochrony zasobów naturalnych, rolnictwa, rybołówstwa, polityki regionalnej oraz planowania przestrzennego, energetyki i transportu, turystyki, rozwoju i współpracy gospodarczej.

Pozostałe rozwiązania polityczne odnoszące się do różnorodności biologicznej na poziomie UE obejmują:

• Szósty program działań w dziedzinie ochrony środowiska „Nasza przyszłość – nasz wybór”, przyjęty w 2002 r., w którym jednym z czterech głównych problemów jest zachowanie różnorodności biologicznej.
• „Komunikat z Malahide” wydany w 2004 r., zawierający 18 priorytetowych celów dotyczących zahamowania utraty różnorodności biologicznej, z których wiele dotyczy ujęcia tych zagadnień w perspektywie sektorowej.

Ogólnoeuropejska i globalna polityka w zakresie utrzymania różnorodności biologicznej

W 1992 r. ONZ przyjęła konwencję o różnorodności biologicznej (CBD) odzwierciedlającą zobowiązanie międzynarodowej społeczności do przeciwdziałania utracie różnorodności biologicznej. W odpowiedzi kraje należące do Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych zatwierdziły ogólnoeuropejską strategię utrzymania różnorodności biologicznej i krajobrazów. Strategia, będąca elementem procesu „Środowisko dla Europy” realizowanego na szczeblu ministerialnym, stanowi jedyną platformę ogólnoeuropejskiej współpracy w dziedzinie przeciwdziałania zubożeniu różnorodności biologicznej.

W 2002 r. w ramach wspomnianej Konwencji i Szczytu Zrównoważonego Rozwoju w Johannesburgu zatwierdzono globalny cel na 2010 r. znaczącego zmniejszenia obecnego tempa utraty różnorodności biologicznej do 2010. W 2003 r. ministrowie środowiska z całej Europy postanowili o doprowadzeniu do zahamowania utraty różnorodności biologicznej do 2010 r., przyjmując w Kijowie rezolucję o różnorodności biologicznej.

Konwencja o różnorodności biologicznej ustanawia zobowiązania na poziomie krajowym w zakresie planowania dotyczącego utrzymania różnorodności biologicznej. Poszczególne kraje muszą opracować własne strategie odzwierciedlające sposoby osiągania celów wyznaczonych przez Konwencję. Związane z nimi plany działań powinny wskazywać kroki zmierzające do realizacji tych celów. Wykaz krajowych strategii i planów działań znajduje się na stronie internetowej konwencji o różnorodności biologicznej.