Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή

Για να διασφαλίσουν την πρόληψη της εκδήλωσης δυσμενέστερων συνεπειών της κλιματικής αλλαγής, οι χώρες που υπέγραψαν τη σύμβαση-πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή (σύμβαση UNFCCC) συμφώνησαν να περιορίσουν την παγκόσμια μέση αύξηση της θερμοκρασίας από την προβιομηχανική εποχή σε λιγότερο από 2°C. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, οι παγκόσμιες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου πρέπει να κορυφωθούν το συντομότερο δυνατό και να μειωθούν με ταχύ ρυθμό στη συνέχεια. Για περισσότερες πληροφορίες, βλ. παγκόσμιες πολιτικές για την κλιματική αλλαγή.

Η ΕΕ και άλλες χώρες μέλη του ΕΟΠ λαμβάνουν μια σειρά από μέτρα για τον περιορισμό των εκπομπών τους όσον αφορά τα αέρια θερμοκηπίου. Οι πολιτικές προσαρμογής συμπληρώνουν αυτές τις προσπάθειες.

Επιπτώσεις και τρωτά σημεία

Οι μεγαλύτερες αυξήσεις θερμοκρασίας εμφανίζονται στη νότια Ευρώπη το καλοκαίρι και στην περιοχή της Αρκτικής τον χειμώνα, οι δε βροχοπτώσεις μειώνονται στη νότια Ευρώπη και αυξάνονται στον βορρά. Οι προβλεπόμενες αυξήσεις της έντασης και της συχνότητας των καυσώνων και των πλημμυρών και οι αλλαγές στην κατανομή ορισμένων λοιμωδών νοσημάτων και της γύρης μπορούν να επιδράσουν αρνητικά την ανθρώπινη υγεία. Η κλιματική αλλαγή συνιστά μια επιπλέον πίεση για τα οικοσυστήματα, οδηγώντας σε μετακινήσεις πολλών ειδών φυτών και ζώων βορειότερα και σε μεγαλύτερα υψόμετρα. Έχει επιπτώσεις σε τομείς όπως η γεωργία, η δασοκομία, η παραγωγή ενέργειας, ο τουρισμός και οι υποδομές εν γένει. Οι περισσότερες από τις προβλεπόμενες συνέπειες για την Ευρώπη είναι δυσμενείς.

Οι ευρωπαϊκές περιοχές, συμπεριλαμβανομένων των αστικών, που εμφανίζονται ιδιαίτερα ευπαθείς έναντι της κλιματικής αλλαγής είναι οι εξής:

• νότια Ευρώπη και λεκάνη της Μεσογείου·
• ορεινές περιοχές·
• παράκτιες ζώνες, δέλτα ποταμών και κοίτες πλημμυρών·
• οι απόμακρες βόρειες περιοχές της Ευρώπης και η Αρκτική.

Απαιτείται επομένως προσαρμογή μέσω της πρόβλεψης των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και της λήψης κατάλληλων μέτρων με σκοπό την πρόληψη ή την ελαχιστοποίηση των συνεπειών. Στρατηγικές και μέτρα απαιτούνται σε τοπικό, εθνικό, διακρατικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Η ενσωμάτωση σε άλλους τομείς πολιτικής είναι ουσιαστική και εξακολουθεί να συντελείται σε τομείς όπως η διαχείριση οικοσυστημάτων και υδάτων, ο περιορισμός του κινδύνου καταστροφών, η διαχείριση των παράκτιων ζωνών, η γεωργία και η αγροτική ανάπτυξη, οι υπηρεσίες υγείας, ο αστικός σχεδιασμός και η περιφερειακή ανάπτυξη. Οι σχετικές δράσεις περιλαμβάνουν τεχνολογικά μέτρα, μέτρα βάσει οικοσυστημάτων και μέτρα για την αντιμετώπιση των συμπεριφορικών αλλαγών.

Πολιτικές της ΕΕ

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε μια στρατηγική της ΕΕ για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή τον Απρίλιο του 2013. Η εν λόγω στρατηγική έχει τρεις κύριους στόχους:

• Προώθηση της λήψης μέτρων από τα κράτη μέλη: ενθάρρυνση όλων των κρατών μελών προκειμένου να υιοθετήσουν ολοκληρωμένες στρατηγικές προσαρμογής και παροχή χρηματοδότησης προκειμένου να ενισχύσουν τις ικανότητες προσαρμογής τους και να λάβουν μέτρα. Στήριξη της προσαρμογής στις πόλεις μέσω οικειοθελούς δέσμευσης βάσει της πρωτοβουλίας για το Σύμφωνο των Δημάρχων (το οποίο έχει μετεξελιχθεί από το 2015 στο Σύμφωνο των Δημάρχων για το κλίμα και την ενέργεια).
• Λήψη μέτρων για τη «θωράκιση έναντι της κλιματικής αλλαγής» σε επίπεδο ΕΕμέσω της περαιτέρω προώθησης προσαρμογής σε βασικούς ευπαθείς τομείς, όπως η γεωργία, η αλιεία και η πολιτική συνοχής, μέσω της διασφάλισης του ότι η ανθεκτικότητα της ευρωπαϊκής υποδομής ενισχύεται περαιτέρω, και μέσω της προώθησης χρήσης ασφάλισης έναντι φυσικών και ανθρωπογενών καταστροφών.
• Πιο εμπεριστατωμένη λήψη αποφάσεωνμέσω της κάλυψης των κενών γνώσης σχετικά με την προσαρμογή και της περαιτέρω ανάπτυξης της ευρωπαϊκής πλατφόρμας για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή (Climate-ADAPT).

Όλο και περισσότερες χώρες μέλη του ΕΟΠ θεσπίζουν εθνικές στρατηγικές προσαρμογής, με ορισμένες να έχουν εκπονήσει και να εφαρμόζουν ήδη εθνικά σχέδια δράσης για την προσαρμογή. Στρατηγικές και δράσεις έχουν επίσης αναδυθεί σε πολλές πόλεις και σε διακρατικές περιοχές ανά την Ευρώπη, περιλαμβανομένων των περιοχών της Βαλτικής Θάλασσας, των Καρπαθίων και των Άλπεων.

Δραστηριότητες του ΕΟΠ

Ο ΕΟΠ στηρίζει την ανάπτυξη και την εφαρμογή της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή στην Ευρώπη, την αξιολόγηση των πολιτικών της ΕΕ και την ανάπτυξη μακροπρόθεσμων στρατηγικών για τη προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και τον περιορισμό του κινδύνου καταστροφών μέσω της παροχής συναφούς ενημέρωσης. Η ενημέρωση εκ μέρους του ΕΟΠ (παρατηρήσεις, προβλέψεις, δείκτες, αξιολογήσεις) επικεντρώνεται στην κλιματική αλλαγή, στις επιπτώσεις, στα τρωτά σημεία και στα μέτρα προσαρμογής στην Ευρώπη.

Ο ΕΟΠ συνεργάζεται στενά με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ΓΔ Δράσης για το Κλίμα, Κοινό Κέντρο Ερευνών, Eurostat), καθώς και με εμπειρογνώμονες από το Ευρωπαϊκό Θεματικό Κέντρο για τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, τα τρωτά σημεία και την προσαρμογή (ETC/ACM) και με το δίκτυο των χωρών του ΕΟΠ (Eionet). Ο ΕΟΠ συνεργάζεται επίσης, μεταξύ άλλων, με την υπηρεσία Copernicus για την κλιματική αλλαγή, το ECDC, τον ΠΟΥ Ευρώπη, την ISDR Ευρώπης, τον ΟΟΣΑ και την IPCC.

Στις βασικές δραστηριότητες και προϊόντα περιλαμβάνονται η αξιολόγηση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και των τρωτών σημείων στην Ευρώπη και η ανάλυση των εθνικών, αστικών και τομεακών στρατηγικών και σχεδίων δράσης για την κλιματική αλλαγή. Ο ΕΟΠ διατηρεί επίσης και διαχειρίζεται την ευρωπαϊκή πλατφόρμα για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή (Climate-ADAPT).

Σχετικοί σύνδεσμοι

Διακυβερνητική επιτροπή για την κλιματική αλλαγή

Σύμβαση-πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή

Γενική Διεύθυνση Δράσης για το Κλίμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

Κοινό Κέντρο Ερευνών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

Ευρωπαϊκό Θεματικό Κέντρο για τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, τα τρωτά σημεία και την προσαρμογή

Υπηρεσία Copernicus για την κλιματική αλλαγή

Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων

Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, Ευρώπη

Περιφερειακό γραφείο του ΟΗΕ για τον περιορισμό των κινδύνων καταστροφών