Przystosowanie się do zmiany klimatu

W celu uniknięcia najpoważniejszych skutków zmian klimatu, kraje, które podpisały Ramową konwencję Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UNFCCC) zobowiązały się do ograniczenia średniego wzrostu temperatury na powierzchni ziemi do poziomu poniżej 2°C w porównaniu z okresem sprzed rewolucji przemysłowej. Aby osiągnąć ten cel, globalne emisje gazów cieplarnianych powinny osiągnąć wkrótce swój szczytowy poziom, a następnie maleć w szybkim tempie. Więcej informacji na ten temat zawierają globalne polityki  dotyczące zmiany klimatu.

UE i inne kraje członkowskie EEA podejmują szereg działań na rzecz zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych. Strategie adaptacyjne stanowią ich uzupełnienie.

Oddziaływanie i podatność

Największy wzrost temperatury zaobserwowano na południu Europy latem i w regionie arktycznym zimą; pod względem ilości opadów, w Europie południowej odnotowuje się ich spadek, a w północnej wzrost. Prognozowane zwiększenie intensywności i częstotliwości fal upałów i powodzi oraz zmiany w zakresie występowania niektórych chorób zakaźnych i rozprzestrzeniania pyłków mogą niekorzystnie oddziaływać na ludzkie zdrowie. Zmiana klimatu nie pozostaje bez wpływu na ekosystemy, czego konsekwencją jest migracja wielu gatunków roślin i zwierząt na północ oraz na wyżej położone obszary. Zjawisko to ma ogromne znaczenie dla takich sektorów działalności człowieka, jak rolnictwo, leśnictwo, produkcja energii, turystyka i infrastruktura, a jego konsekwencje dla Europy będą w większości negatywne.

Regiony, w tym obszary miejskie, szczególnie narażone na zmianę klimatu w Europie znajdują się:

• w krajach Europy południowej i basenu Morza Śródziemnego;
• na obszarach górskich;
• w strefach przybrzeżnych, deltach i na obszarach zalewowych;
• na obszarach położonych najdalej na północ i w Arktyce.

Konieczna jest adaptacja do zmian klimatu, polegająca na przewidywaniu ich skutków i podejmowaniu odpowiednich działań w celu uniknięcia lub zminimalizowania ich negatywnego oddziaływania. W tym celu potrzebne są odpowiednie strategie i działania na poziomie lokalnym, krajowym, ponadnarodowym i unijnym. Problem zmiany klimatu musi zostać włączony w inne obszary polityki, co zresztą już teraz jest coraz bardziej powszechną praktyką. Przykładem jest uwzględnianie zmiany klimatu w politykach i strategiach dotyczących ekosystemów i gospodarki wodnej, zmniejszania ryzyka występowania klęsk żywiołowych, zarządzania strefą przybrzeżną, rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich, służby zdrowia, urbanistyki i rozwoju regionalnego. Służą temu środki technologiczne, polityki dotyczące ekosystemów oraz działania na rzecz zmiany wzorców zachowania.

Strategie polityczne UE

W kwietniu 2013 r. Komisja Europejska opublikowała unijną strategię przystosowania się do zmiany klimatu. Przyjęto w niej trzy główne cele:

• Wspieranie działań podejmowanych przez państwa członkowskie: zachęcenie wszystkich państw członkowskich do przyjęcia wszechstronnych strategii przystosowawczych i zapewnienie im dostępu do środków potrzebnych do budowania zdolności adaptacyjnych i podejmowania odpowiednich działań. Wspieranie adaptacji w miastach w ramach dobrowolnego zobowiązania na podstawie Porozumienia Burmistrzów (od 2015 r. Porozumienia Burmistrzów w sprawie klimatu i energii).
• Działania przystosowawcze na szczeblu UEw postaci wspierania adaptacji w kluczowych sektorach podatnych na zagrożenia, takich jak rolnictwo, rybołówstwo i polityka spójności, zapewniania większej odporności infrastrukturze europejskiej oraz promocji ubezpieczeń od skutków klęsk żywiołowych i katastrof spowodowanych przez człowieka.
• Decyzje oparte na lepszej informacjidzięki uzupełnianiu luk w wiedzy na temat adaptacji i dalszej rozbudowie europejskiej platformy przystosowania się do zmiany klimatu (Climate-ADAPT).

Rośnie liczba państw członkowskich EEA, które przyjęły krajową strategię przystosowania się do zmiany klimatu; kilka z nich ponadto opracowało i wdraża krajowe plany działań adaptacyjnych. Strategie i działania realizuje się także w wielu miastach i regionach transgranicznych w całej Europie, w tym na Morzu Bałtyckim, w regionie karpackim i alpejskim.

Działalność Europejskiej Agencji Środowiska

Dostarczając odpowiednich informacji, EEA wspiera planowanie i realizację działań na rzecz przystosowania się do zmiany klimatu w Europie, oceny polityk UE oraz opracowywanie długoterminowych strategii adaptacji i zmniejszania ryzyka występowania klęsk żywiołowych. Informacje przekazywane przez EEA (obserwacje, prognozy, wskaźniki, oceny) dotyczą przede wszystkim zmian klimatu, oddziaływań, podatności i działań adaptacyjnych w Europie.

EEA blisko współpracuje z Komisją Europejską (DG ds. Działań w dziedzinie Klimatu, DG Wspólne Centrum Badawcze, Eurostat), a także z ekspertami z Europejskiego Centrum Tematycznego ds. Powietrza i Zmiany Klimatu (ETC/ACM) w ramach Europejskiej sieci informacji i obserwacji środowiska  (Eionet). EEA realizuje wspólne przedsięwzięcia m.in. z programem Copernicus, ECDC, europejskim oddziałem Światowej Organizacji Zdrowia, ISDR Europe, OECD i IPCC.

Do najważniejszych działań należy ocena skutków zmian klimatu i podatności na nie w Europie oraz analiza strategii i planów działania w zakresie adaptacji do zmiany klimatu na szczeblu krajowym, miejskim i sektorowym. EEA prowadzi także i zarządza europejską platformą adaptacji do zmian klimatu (Climate-ADAPT).

Powiązane linki

Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu

Ramowa konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu

Dyrekcja Generalna ds. Działań w dziedzinie Klimatu Komisji Europejskiej

Wspólne Centrum Badawcze Komisji Europejskiej

 Europejskie centrum tematyczne ds. wpływu zmian klimatu, zagrożeń i adaptacji

Copernicus – program monitorowania zmian klimatu

Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób

Europejski oddział Światowej Organizacji Zdrowia

Biuro regionalne ONZ ds. zmniejszania ryzyka związanego z klęskami żywiołowymi