Στρατηγική ΕΟΠ-Eionet 2021-2030: Παροχή δεδομένων και γνώσεων με στόχο την πραγμάτωση των φιλοδοξιών της Ευρώπης για το κλίμα και το περιβάλλον

Μείνετε ασφαλείς και ας αποτελέσει το 2021 ορόσημο στο ταξίδι μας προς μια πράσινη και ψηφιακή Ευρώπη.

Το 2020 θα είναι μια χρονιά που θα θυμόμαστε για πάντα. Ο ιός COVID-19 επηρέασε ολόκληρη την υφήλιο. Εντός μερικών μηνών, η πανδημία μάς ανάγκασε να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο ζούμε, μαθαίνουμε, εργαζόμαστε, μετακινούμαστε, αλλά και κοινωνικοποιούμαστε. Κάποιοι έχασαν αγαπημένα πρόσωπα, άλλοι νόσησαν. Κάποιοι εργαζόμαστε από πρόχειρα γραφεία στο σπίτι μας, άλλοι στέκονται στην πρώτη γραμμή βοηθώντας τους πιο ευάλωτους. Καθώς το έτος φτάνει στο τέλος του, οι περισσότερες χώρες στην Ευρώπη αντιμετωπίζουν ένα δεύτερο κύμα της επιδημίας COVID-19 και οι επιπτώσεις —στη δημόσια υγεία, την οικονομία και το περιβάλλον— καθίστανται περισσότερο εμφανείς.

Η κλίμακα και η ταχύτητα της πανδημίας αποκάλυψαν πόσο ευάλωτοι είμαστε αλλά και πόσο ανθεκτικοί και ευέλικτοι μπορούμε επίσης να γίνουμε. Αντιμέτωπες με το άγνωστο και την αβεβαιότητα, οι δημόσιες αρχές υποχρεώθηκαν να λάβουν και να εφαρμόσουν δραστικά μέτρα για τον περιορισμό της πανδημίας και την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων. Πολλοί από εμάς αναγκαστήκαμε, από τη μια μέρα στην άλλη, να γίνουμε δεινοί χρήστες νέων διαδικτυακών εργαλείων για την εργασία μας και για το σχολείο. Η κατάσταση αυτή απέδειξε ότι είμαστε ικανοί να λαμβάνουμε δύσκολες αποφάσεις και να προσαρμοζόμαστε σε νέες τεχνολογίες και τρόπους ζωής.

Επιβεβαίωση της δέσμευσης της Ευρώπης για το περιβάλλον και το κλίμα

Πριν από ένα έτος περίπου η νεοδιορισθείσα Επιτροπή φον ντερ Λάιεν ανακοίνωσε την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία—μια φιλόδοξη δέσμη πολιτικών προτεραιοτήτων με στόχο την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας, οικονομικής βιωσιμότητας και δίκαιης μετάβασης. Έναν χρόνο μετά, και παρά τους κραδασμούς και τις κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19, είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι οι μακροπρόθεσμες φιλοδοξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το περιβάλλον και το κλίμα παραμένουν αμετάβλητες. Αντιθέτως, εξακολουθούν να προτείνονται ολοένα και περισσότερες πρωτοβουλίες πολιτικής, όπως η στρατηγική για τη βιοποικιλότητα, η στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο», η στρατηγική χημικών ουσιών και η ευρωπαϊκή συμφωνία για το κλίμα. Τόσο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο όσο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενέκριναν πρόσφατα τον πιο φιλόδοξο στόχο της μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55 % έως το 2030.

Οι επιστήμονες έχουν σημάνει συναγερμό εδώ και δεκαετίες όσον αφορά την κλιματική αλλαγή, την υποβάθμιση του περιβάλλοντος και τις δυνητικές επιπτώσεις για την ευημερία μας. Όμως βρισκόμαστε πλέον σε σημείο καμπής και η προσεχής δεκαετία παρέχει μια μοναδική ευκαιρία την οποία δεν είχαμε στο παρελθόν. Για πρώτη φορά, η γνώση και η πολιτική ευθυγραμμίζονται για την επίτευξη βιωσιμότητας σε ολόκληρη την ήπειρο. Η δέσμευση της Ευρώπης παρέμεινε αμετάβλητη, ακόμη και όταν οι οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας απαιτούσαν έκτακτα μέτρα ανάκαμψης. Οι δέσμες μέτρων είναι πλέον απόλυτα ευθυγραμμισμένες με τους στόχους της πράσινης και της ψηφιακής ανάκαμψης.

Η ισχυρή αυτή δέσμευση και η πολιτική φιλοδοξία είναι ουσιαστικής σημασίας, αλλά δεν αρκούν. Θα πρέπει να μεταφραστούν σε σταδιακή λήψη συγκεκριμένων πολιτικών και μέτρων, τα οποία με τη σειρά τους θα πρέπει να διέπονται και να τεκμηριώνονται από αξιόπιστες και εφαρμόσιμες γνώσεις ώστε να εξασφαλιστεί ότι η Ευρώπη θα παραμείνει προσηλωμένη και θα επιτύχει τις μακροχρόνιες φιλοδοξίες της για το περιβάλλον και το κλίμα. Και αυτό ακριβώς εμείς — ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος και το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Πληροφοριών και Παρατηρήσεων για το Περιβάλλον (Eionet) — θα επιτύχουμε.

ΕΟΠ και Eionet: το κοινό όραμα και η κοινή στρατηγική για την περίοδο 2021-2030

Κατά την προσεχή δεκαετία, οι περιβαλλοντικές και κλιματικές προκλήσεις με τις οποίες η Ευρώπη αναμένεται να έρθει αντιμέτωπη απαιτούν, αφενός συστημικές αποκρίσεις και, αφετέρου, την πλήρη εφαρμογή πολιτικών και την πλήρη ενσωμάτωση των στόχων βιωσιμότητας στις κοινωνικοοικονομικές πολιτικές. Ουσιαστικής σημασίας είναι επίσης η ευαισθητοποίηση του κοινού που θα οδηγήσει σε περισσότερο βιώσιμες επιλογές και σε παγκόσμιο συντονισμό.

Η στρατηγική ΕΟΠ-Eionet 2021-2030 έχει ως στόχο την παροχή των δεδομένων και των γνώσεων που απαιτούνται για την αντιμετώπιση των εν λόγω προκλήσεων. Το όραμά μας είναι «να καταστήσουμε εφικτή μια βιώσιμη Ευρώπη μέσα από αξιόπιστες και εφαρμόσιμες γνώσεις για τη λήψη εμπεριστατωμένων αποφάσεων επί προτεραιοτήτων και λύσεων για το περιβάλλον και το κλίμα, σύμφωνα με τις φιλοδοξίες πολιτικής της Ευρώπης. Και μαζί, ο ΕΟΠ και το Eionet, θα αποτελέσουν το σημαντικότερο δίκτυο όσον αφορά τις σχετικές με την πολιτική γνώσεις για το περιβάλλον και το κλίμα τόσο σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και σε επίπεδο χωρών».  

Σήμερα το εκτενές δίκτυό μας συνδέει εκατοντάδες οργανισμούς από 38 κράτη μέλη και συνεργαζόμενες χώρες. Το Eionet περιλαμβάνει επίσης τα ευρωπαϊκά θεματικά κέντρα—συμπράξεις ευρωπαϊκών οργανισμών με εμπειρογνωμοσύνη σε συγκεκριμένους περιβαλλοντικούς τομείς. Πρόκειται για ένα μοναδικό δίκτυο που στόχο έχει τη στήριξη πολιτικών με εμπειρογνωμοσύνη και γνώσεις βασισμένες σε δεδομένα διασφαλισμένης ποιότητας, την ανάπτυξη ικανοτήτων και μια καινοτόμο υποδομή ηλεκτρονικής υποβολής δεδομένων.

Έχουμε καθορίσει τους στρατηγικούς στόχους μας για την προσεχή δεκαετία. Θα συνεχίσουμε να στηρίζουμε την εφαρμογή των πολιτικών και τη μετάβαση στη βιωσιμότητα και θα συνεισφέρουμε έγκαιρα στην εξεύρεση λύσεων έναντι των προκλήσεων για την επίτευξη της βιωσιμότητας. Προκειμένου να παρέχουμε τις απαιτούμενες γνώσεις, θα δημιουργήσουμε ισχυρότερα δίκτυα και εταιρικές σχέσεις και θα αξιοποιήσουμε στο έπακρον τις δυνατότητες που παρέχουν τα δεδομένα, η τεχνολογία και η ψηφιοποίηση, διασφαλίζοντας επίσης ότι θα συνεχίσουμε να αναπτύσσουμε τις ειδικές γνώσεις και τις δυνατότητες των δικτύων..

Θα παρέχουμε εφαρμόσιμες γνώσεις σε πέντε πεδία εργασίας, ειδικότερα στα πεδία βιοποικιλότητα και οικοσυστήματα, μετριασμός της κλιματικής αλλαγής και προσαρμογή σε αυτή, ανθρώπινη υγεία και περιβάλλον, κυκλική οικονομία και χρήση πόρων, και τάσεις, προοπτικές και αποκρίσεις όσον αφορά τη βιωσιμότητα. Μέσω αυτών των πέντε αλληλένδετων πεδίων εργασίας, θα εξεταστούν οι τομείς παραγωγής της Ευρώπης, καθώς και τα συστήματα παραγωγής και κατανάλωσης.

Η κοινή στρατηγική μας καθορίζει την πορεία που θα ακολουθήσουμε. Εισάγει έναν νέο τρόπο συνεργασίας και δημιουργίας γνώσεων—περισσότερο διορατικό και ευέλικτο,, με καλύτερη απόκριση, και  ευκολότερα εφαρμόσιμο—που αρμόζει στις προκλήσεις που θα αντιμετωπίσουμε και στις γνώσεις που θα χρειαστούμε κατά την προσεχή δεκαετία. Μείνετε ασφαλείς και ας αποτελέσει το 2021 ορόσημο στο ταξίδι μας προς μια πράσινη και ψηφιακή Ευρώπη.