Strategia EEA-Eionet na lata 2021-2030: Udostępnianie danych i wiedzy, aby osiągnąć europejskie cele w zakresie klimatu i środowiska

2020 to rok, który wszyscy zapamiętamy. Cały świat został dotknięty przez COVID-19. W ciągu kilku miesięcy pandemia zmusiła nas do zmiany sposobu życia, nauki, pracy, przemieszczania się, a nawet życia towarzyskiego. Niektórzy stracili swoich bliskich, inni sami zachorowali. Część z nas pracuje z prowizorycznych biur w domach, inni znajdują się na pierwszej linii, aby pomagać osobom znajdującym się w najcięższej sytuacji. Zbliżamy się do końca roku, większość krajów Europy przechodzi przez drugą falę pandemii COVID-19, a skutki — dla zdrowia publicznego, gospodarki i środowiska — stają się coraz wyraźniejsze.

Skala i szybkość tej pandemii pokazały, jak bardzo jesteśmy bezbronni, a jednocześnie jak bardzo możemy być odporni i sprawni. W obliczu niepewności i wielu niewiadomych władze publiczne musiały podjąć i wdrożyć drastyczne środki, aby opanować pandemię i zminimalizować jej skutki. Z dnia na dzień wielu z nas musiało zacząć posługiwać się nowymi narzędziami online w pracy i w szkole. To doświadczenie pokazało nam, że jesteśmy w stanie podejmować trudne decyzje oraz przyjmować nowe technologie i nowy styl życia.

Ponownie potwierdzone zobowiązanie Europy na rzecz środowiska i klimatu

Mniej więcej rok temu nowo powołana Komisja Europejska pod przewodnictwem Ursuli von der Leyen ogłosiła Europejski Zielony Ład — ambitny zestaw priorytetów politycznych mających na celu osiągnięcie neutralności klimatycznej, zrównoważonego rozwoju gospodarczego i sprawiedliwej transformacji. Minął rok i, pomimo wstrząsu wywołanego przez COVID-19 oraz wpływu pandemii na społeczeństwo i gospodarkę, długoterminowe ambicje Unii Europejskiej w zakresie środowiska i klimatu pozostały niezmienione, co jest imponujące. Nadal realizowana jest coraz większa liczba inicjatyw politycznych, w tym strategia ochrony różnorodności biologicznej, strategia „od pola do stołu”, strategia w zakresie chemikaliów oraz Europejskiego Paktu na rzecz Klimatu. Zarówno Parlament Europejski jak i Rada Europejska zatwierdziły niedawno ambitniejszy cel ograniczenia emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 55% do 2030 r.

Naukowcy już od kilkudziesięciu lat alarmują w sprawie zmiany klimatu, degradacji środowiska i ich potencjalnego wpływu na nasz dobrostan. Teraz znajdujemy się jednak w punkcie zwrotnym, a kolejna dekada oferuje nam wyjątkową szansę, jakiej jeszcze nigdy nie mieliśmy. Po raz pierwszy wiedza i polityka wspólnie dążą do osiągnięcia zrównoważonego rozwoju na całym kontynencie. Zobowiązanie Europy nie zmieniło się nawet, gdy skutki gospodarcze pandemii wymagały podjęcia pilnych działań zaradczych. Pakiety są obecnie w pełni zgodne z celami ekologicznego i cyfrowego programu ożywienia gospodarczego.

Głębokie zaangażowanie i ambicje polityczne są niezbędne, ale niewystarczające. Muszą one znaleźć przełożenie na konkretne strategie polityczne i środki podejmowane na każdym etapie zmian. Te z kolei będą musiały być ukierunkowane i realizowane przy wsparciu rzetelnej wiedzy, którą można przekuć na działania, aby Europa pozostała na dobrej drodze i osiągnęła długoterminowe cele w zakresie środowiska i klimatu. To właśnie zrobimy — my, czyli Europejska Agencja Środowiska oraz Europejska Sieć Informacji i Obserwacji Środowiska (Eionet).

EEA i Eionet – wspólna wizja i wspólna strategia na lata 2021-2030

W nadchodzącym dziesięcioleciu wyzwania środowiskowe i klimatyczne, przed którymi stanie Europa, będą wymagały systemowych reakcji, a także pełnego wdrożenia polityk i pełnego włączenia celów zrównoważonego rozwoju do polityki społeczno-gospodarczej. Niezbędna będzie również świadomość społeczna prowadząca do bardziej zrównoważonych wyborów i globalnej koordynacji działań.

Strategia EEA-Eionet na lata 2021-2030 ma na celu dostarczenie danych i wiedzy niezbędnych do stawienia czoła tym wyzwaniom. Naszym celem jest stworzenie zrównoważonej Europy dzięki wykorzystaniu rzetelnej wiedzy, którą można przekuć na działania, aby umożliwić świadome podejmowanie decyzji w sprawie priorytetów i rozwiązań w zakresie środowiska i klimatu, zgodnie z ambicjami politycznymi Europy. Działając wspólnie, EEA i Eionet będą stanowić wiodącą sieć wiedzy na temat środowiska i klimatu, która ma znaczenie dla polityki, na szczeblu Unii Europejskiej i poszczególnych krajów.

Obecnie nasza rozległa sieć łączy setki instytucji z 38 państw członkowskich i krajów współpracujących. Eionet obejmuje również Europejskie Centra Tematyczne — konsorcja europejskich organizacji dysponujących specjalistyczną wiedzą w konkretnych dziedzinach ochrony środowiska. Jest to jedyna w swoim rodzaju sieć mająca na celu wspieranie polityki poprzez łączenie specjalistycznych umiejętności z wiedzą opartą na danych o gwarantowanej jakości, budowanie potencjału oraz innowacyjną infrastrukturę danych w zakresie sprawozdawczości elektronicznej.

Określiliśmy nasze cele strategiczne na kolejne dziesięć lat. Będziemy nadal wspierać wdrażanie polityki i proces przejścia na gospodarkę zrównoważoną. Będziemy także w odpowiednim czasie wnosić wkład na potrzeby rozwiązań związanych ze zrównoważonym rozwojem. Aby zapewnić potrzebną wiedzę, zbudujemy silniejsze sieci i partnerstwa oraz w pełni wykorzystamy potencjał danych, technologii i cyfryzacji, zapewniając jednocześnie dalszy rozwój naszej specjalistycznej wiedzy i możliwości w całej sieci.

Udostępnimy wiedzę, którą można przekuć na działania w pięciu obszarach pracy, a mianowicie:różnorodności biologicznej i ekosystemów, działań łagodzących skutki zmian klimatu i działań adaptacyjnych, zdrowia ludzkiego i środowiska, gospodarki o obiegu zamkniętym i wykorzystania zasobów, a także trendów, możliwości i reakcji w zakresie zrównoważonego rozwoju. Sektory produkcji w Europie, a także systemy konsumpcji i produkcji zostaną uwzględnione w tych pięciu powiązanych ze sobą obszarach pracy.

Nasza wspólna strategia wskazuje kierunek podejmowanych działań. Wprowadza nowy sposób współpracy i tworzenia wiedzy —sprawniejszy, bardziej elastyczny, bardziej proaktywny i bardziej wykonalny — odpowiadający wyzwaniom, którym będziemy musieli stawić czoła, oraz wiedzy, jakiej będziemy potrzebować w ciągu kolejnych dziesięciu lat.