Η Αυστρία και η Γερμανία παρουσιάζουν τα υψηλότερα ποσοστά ανακύκλωσης, ενώ το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ιρλανδία σημειώνουν τον υψηλότερο ρυθμό αύξησης της ανακύκλωσης

Συνολικά το 2010 ανακυκλώθηκε το 35% των αστικών αποβλήτων στην Ευρώπη, γεγονός που αποτελεί σημαντική βελτίωση σε σχέση με το 23% το 2001. Όμως, πολλές χώρες θα αντιμετωπίσουν εξαιρετική δυσκολία στην επίτευξη των στόχων που έχει θέσει η ΕΕ για  την ανακύκλωση του 50% των οικιακών και παρόμοιων αποβλήτων έως το 2020. Οι πληροφορίες προέρχονται από μια νέα έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (ΕΟΠ) που εξετάζει τη διαχείριση των αστικών στερεών αποβλήτων, τα οποία αποτελούνται κυρίως από οικιακά απόβλητα, σε 27 κράτη μέλη της ΕΕ, την Κροατία, την Ισλανδία, τη Νορβηγία, την Ελβετία και την Τουρκία.

Παρά το γεγονός ότι πέντε χώρες έχουν ήδη επιτύχει το στόχο, οι περισσότερες από τις υπόλοιπες θα χρειαστεί να καταβάλουν τεράστιες προσπάθειες για την επίτευξή του πριν από τη λήξη της προθεσμίας. Για παράδειγμα η Βουλγαρία και η Ρουμανία φαίνεται ότι επί του παρόντος ανακυκλώνουν μικρό ποσοστό αστικών αποβλήτων και συνεπώς για να επιτευχθεί ο στόχος μέχρι το 2020 θα πρέπει να αυξήσουν την ανακύκλωση κατά περισσότερο από 4 ποσοστιαίες μονάδες ετησίως κατά τη διάρκεια αυτής της δεκαετίας, κάτι που δεν έχει επιτευχθεί από καμία χώρα κατά την περίοδο 2001-2010.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο αυξήθηκε το ποσοστό ανακύκλωσης αστικών αποβλήτων από 12% σε 39% κατά το διάστημα 2001 - 2010, ενώ στην Ιρλανδία τα ποσοστά ανακύκλωσης αυξήθηκαν από 11% σε 36% κατά την ίδια περίοδο. Η Σλοβενία, η Πολωνία και η Ουγγαρία έχουν επίσης παρουσιάσει δραματική βελτίωση ως προς τα ποσοστά ανακύκλωσης από τη στιγμή της ένταξής τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Τα ποσοστά ανακύκλωσης είναι υψηλότερα στην Αυστρία με 63%, ακολουθούμενη από τη Γερμανία (62%), το Βέλγιο (58%), τις Κάτω Χώρες (51%) και την Ελβετία (51%). Παράλληλα με την κύρια έκθεση, ο ΕΟΠ έχει δημοσιεύσει επίσης ατομικές εκθέσεις ανά χώρα. 

Η Jacqueline McGlade, Εκτελεστική Διευθύντρια του ΕΟΠ, δήλωσε: «Μέσα σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα ορισμένες χώρες έχουν ενθαρρύνει με επιτυχία τη δημιουργία μιας φιλοσοφίας ανακύκλωσης μέσω υποδομών, κινήτρων και εκστρατειών ευαισθητοποίησης του κοινού. Ωστόσο, άλλες εξακολουθούν να υστερούν, σπαταλώντας τεράστιες ποσότητες πόρων. Η έντονη ζήτηση που παρατηρείται σήμερα για ορισμένα υλικά θα πρέπει να οδηγήσει τις χώρες να αναζητήσουν τις σαφείς οικονομικές ευκαιρίες που παρουσιάζονται στον τομέα της ανακύκλωσης.»

Η έκθεση του ΕΟΠ είναι ιδιαίτερα σημαντική, δεδομένου ότι τα αστικά απόβλητα αποτελούν κυρίως ευθύνη του δημόσιου τομέα και η τρέχουσα οικονομική κατάσταση σε πολλά κράτη μέλη της ΕΕ απαιτεί πρόσθετη εστίαση στον πιο συμφέροντα τρόπο επίτευξης των στόχων της πολιτικής από άποψη κόστους.

Η έκθεση υποστηρίζει τις προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να βοηθήσει τα Κράτη-Μέλη ώστε να βελτιώσουν τις επιδόσεις τους  στη διαχείριση αποβλήτων. Το τεύχος θα παρουσιαστεί σήμερα σε ένα σεμινάριο στις Βρυξέλλες που αφορά τα εργαλεία πολιτικής και τις υποδομές για τη βελτίωση της διαχείρισης των δημοτικών αποβλήτων. 

Άλλα ευρήματα

• Η έκθεση αναφέρει ότι η Ευρώπη ανέρχεται με επιτυχία στην «ιεραρχία διαχείρισης αποβλήτων», αν και με βραδύτερους ρυθμούς από ό,τι απαιτεί η νομοθεσία. Η ποσότητα των αποβλήτων στους χώρους υγειονομικής ταφής έχει μειωθεί από το 2001, ενώ η Ευρώπη έχει αυξήσει την ποσότητα των αποβλήτων που αποτεφρώνονται, λιπασματοποιούνται και ανακυκλώνονται.
• Η ανακύκλωση μπορεί να μειώσει τα αέρια του θερμοκηπίου και να εξοικονομήσει πολύτιμους πόρους. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι ανακυκλωμένες ύλες αντικαθιστούν τις πρωτογενείς ύλες. Από τη σκοπιά του κύκλου ζωής, η αλλαγή της επεξεργασίας αστικών αποβλήτων κατά την περίοδο 2001-2010 έχει μειώσει επιτυχώς τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου που προέρχονται από αστικά απόβλητα κατά 56% ή κατά 38 εκατομμύρια τόνους ισοδύναμου του CO₂ στην ΕΕ, τη Νορβηγία και την Ελβετία, αναφέρει η έκθεση.
• Η εξ' αρχής πρόληψη των αποβλήτων αποτελεί πρώτη προτεραιότητα της νομοθεσίας της ΕΕ για τα απόβλητα. Τα αστικά απόβλητα που παράγει κάθε πολίτης της ΕΕ μειώθηκαν κατά 3,6% κατά την περίοδο 2001-2010. Ωστόσο, αυτό μπορεί να οφείλεται στην οικονομική ύφεση· η παραγωγή αποβλήτων ανά κάτοικο ήταν σχετικά σταθερή κατά το διάστημα 2001-2007.
• Τα αστικά απόβλητα που παράγει ο μέσος πολίτης της Σλοβακίας αυξήθηκαν κατά 39% μεταξύ 2001 και 2010, ενώ οι Νορβηγοί και οι Κροάτες αύξησαν τα ετήσια δημοτικά απόβλητα κατά 30 και 25% αντίστοιχα. Στον αντίποδα, η παραγόμενη ποσότητα αποβλήτων μειώθηκε σε πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Βουλγαρίας (μείωση κατά 18%), της Εσθονίας (17%), της Σλοβενίας (12%) και του Ηνωμένου Βασιλείου (12%).
• Στη Νορβηγία, την Ιρλανδία και την Πολωνία η μεγαλύτερη μείωση του ποσοστού των δημοτικών αποβλήτων που καταλήγουν σε χώρους υγειονομικής ταφής σημειώθηκε κατά το διάστημα 2001-2010.
• Η βελτίωση των ποσοστών ανακύκλωσης οφείλεται κατά κύριο λόγο σε τάσεις στον τομέα της ανακύκλωσης των υλικών, με μικρότερη πρόοδο να παρατηρείται στην ανακύκλωση των βιολογικών αποβλήτων.
• Οι χώρες που πέτυχαν να μειώσουν τα απόβλητα που καταλήγουν σε χώρους υγειονομικής ταφής και αύξησαν την ανακύκλωση στις περισσότερες περιπτπωσεις  χρησιμοποίησαν μια σειρά από εθνικά και περιφερειακά μέσα, όπως για παράδειγμα απαγορεύσεις υγειονομικής ταφής για βιοαποδομήσιμα απόβλητα ή αστικά απόβλητα που δεν έχουν προηγουμένως υποστεί επεξεργασία, υποχρεωτική χωριστή συλλογή των κλασμάτων δημοτικών αποβλήτων, οικονομικά μέσα, όπως φόροι επί της υγειονομικής ταφής και της αποτέφρωσης και τέλη για τη συλλογή των αποβλήτων που παρέχουν κίνητρα για την ανακύκλωση.

Ιστορικό

Η ανακύλκωση περιλαμβάνει ανακύκλωση υλικών ( όπως  το γιαλί, το χαρτί, τα μέταλλα και τα πλαστικά) και παραγωγή εδαφοβελτιωτικού υλικού (compost). Ο στόχος ανακύκλωσης του 50% ισχύει για τα κράτη μέλη της ΕΕ, τη Νορβηγία και την Ισλανδία. Οι χώρες μπορούν να επιλέξουν μεταξύ τεσσάρων διαφορετικών μεθόδων υπολογισμού για την επίδειξη συμμόρφωσης προς το συγκεκριμένο στόχο. Ο ΕΟΠ έχει επιλέξει μια μέθοδο για την ανάλυσή του, συνεπώς θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι διαφορετικές μέθοδοι ενδεχομένως να οδηγήσουν και σε διαφορετικά αποτελέσματα.

Επιπλέον, θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα πραγματικά ποσοστά ανακύκλωσης σε ορισμένες χώρες μπορεί να είναι υψηλότερα από αυτά που προκύπτουν από τα καταγεγραμμένα στοιχεία, διότι από τα τρεχόντως αναφερθέντα ποσοστά εξαιρούνται τα ανακυκλωμένα απορρίμματα συσκευασιών από τα νοικοκυριά. Επιπλέον, οι χώρες με πολύ χαμηλά επίπεδα ανακύκλωσης μπορούν να ζητήσουν περίοδο παρέκκλισης για το στόχο.

Στις 4 Μαρτίου 2013 η Eurostat δημοσίευσε  τα δεδομένα του 2011 για τα δημοτικά απόβλητα προσφέροντας έτσι περισσότερες δυνατότητες ανάλυσης. Η Eurostat χρησιμοποιεί  κάπως διαφορετικές κατηγορίες από τον ΕΟΠ και τα δεδομένα δεν είναι απευθείας συγκρίσιμα με την ανάλυση του ΕΟΠ.