Najwyższe wskaźniki recyklingu w Austrii i w Niemczech, ale Wielka Brytania i Irlandia odnotowują najszybszy wzrost

Ogółem w 2010 r. w Europie poddano recyklingowi 35 % odpadów komunalnych, co oznacza znaczny wzrost w porównaniu z 23 % w 2001 r. Wiele państw będzie miało jednak ogromne trudności ze zrealizowaniem zobowiązań unijnych polegających na osiągnięciu do 2020 r. wskaźnika recyklingu odpadów z gospodarstw domowych i podobnych odpadów na poziomie 50 %. To informacja zaczerpnięta z nowego sprawozdania Europejskiej Agencji Środowiska (EEA), które zawiera analizę gospodarki stałymi odpadami komunalnymi składającymi się głównie z odpadów z gospodarstw domowych w 27 państwach członkowskich UE, Chorwacji, Islandii, Norwegii, Szwajcarii oraz Turcji.

Chociaż pięć państw już zrealizowało wspomniany cel, większość pozostałych państw będzie musiała dołożyć nadzwyczajnych starań, aby w terminie osiągnąć wymagany poziom recyklingu. Na przykład Bułgaria i Rumunia poddają obecnie recyklingowi niewielkie ilości odpadów komunalnych i, aby osiągnąć docelowy poziom w 2020 r., muszą w trwającym dziesięcioleciu zwiększać wskaźnik recyklingu o ponad 4 punkty procentowe rocznie – tymczasem takiego wyniku nie zdołało uzyskać w latach 2001–2010 żadne państwo.

Wielka Brytania zwiększyła udział recyklingu odpadów komunalnych z 12 do 39 % w latach 2001–2010, natomiast Irlandia w tym samym okresie osiągnęła wzrost wskaźników recyklingu z 11 do 36 %. Słowenia, Polska i Węgry również zdecydowanie poprawiły swoje wskaźniki recyklingu od czasu przystąpienia do UE.

Wskaźniki recyklingu są najwyższe w Austrii (63 %), a następnie w Niemczech (62 %), Belgii (58%), Holandii (51 %) oraz Szwajcarii (51 %). Oprócz głównego sprawozdania Agencja opublikowała również sprawozdania dotyczące poszczególnych państw.

Jak powiedziała dyrektor wykonawcza EEA Jacqueline McGlade: „Niektóre państwa w stosunkowo krótkim czasie z powodzeniem wprowadziły ‘kulturę recyklingu’ wraz z odpowiednią infrastrukturą, zachętami oraz kampaniami na rzecz podnoszenia świadomości w tym zakresie. Inne państwa nadal pozostają jednak w tyle i marnują ogromne ilości zasobów. Obserwowane obecnie duże zapotrzebowanie na niektóre materiały powinno zwrócić uwagę państw na możliwości ekonomiczne, jakie daje recykling”.

Sprawozdanie EEA jest szczególnie istotne, zważywszy że główna odpowiedzialność za odpady komunalne spoczywa na sektorze publicznym, a obecna sytuacja gospodarcza w wielu państwach członkowskich UE wymaga większego skoncentrowania się na możliwie najbardziej opłacalnych sposobach realizacji polityki.

Sprawozdanie wspiera wysiłki Komisji Europejskiej ukierunkowane na pomoc państwom członkowskim UE w usprawnianiu wydajności gospodarki odpadami. Dokument zostanie przedstawiony  dzisiaj w Brukseli podczas seminarium na temat infrastruktury i instrumentów politycznych służących poprawie gospodarki odpadami komunalnymi.

Inne ustalenia

• Ze sprawozdania wynika, że Europa z sukcesem przesuwa się na kolejne, wyższe szczeble w ‘hierarchii postępowania z odpadami’, chociaż odbywa się to wolniej niż wynikałoby z unijnych zobowiązań. Ilość odpadów składowanych na wysypiskach w Europie zmniejszyła się od 2001 r., na rzecz wzrostu ilości odpadów spalanych, kompostowanych i poddawanych recyklingowi.
• Dzięki recyklingowi można ograniczać emisję gazów cieplarnianych oraz oszczędzać cenne zasoby. Dzieje się tak, ponieważ materiały poddane recyklingowi zastępują surowce. Jak wynika ze sprawozdania, zmiana sposobu gospodarowania odpadami komunalnymi w latach 2001–2010 przyczyniła się do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych z tego sektora działalności o 56 %, czyli o 38 mln ton ekwiwalentu CO₂ łącznie w UE, Norwegii i Szwajcarii.
• Głównym priorytetem unijnych przepisów dotyczących odpadów jest zapobieganie powstawaniu odpadów. Średnio wskaźnik wytwarzania odpadów komunalnych przez obywatela UE spadł o 3.6 % w latach 2001–2010. Może to być jednak spowodowane pogorszeniem koniunktury gospodarczej – wskaźnik wytwarzania odpadów na mieszkańca był dosyć stabilny w latach 2001–2007.
• Wskaźnik odpadów komunalnych wytworzonych przez przeciętnego Słowaka zwiększył się w latach 2001–2010 o 39 %, zaś w przypadku Norwegów i Chorwatów wzrost ten wyniósł odpowiednio 30 i 25 %. Na drugim końcu tej skali znalazło się kilka państw, które ograniczyły ilość wytwarzanych odpadów, m.in. Bułgaria (ograniczenie o 18 %), Estonia (17 %), Słowenia (12 %) oraz Wielka Brytania (12 %).
• W latach 2001–2010 odsetek odpadów komunalnych składowanych na wysypiskach w największym stopniu zmniejszyły Norwegia, Irlandia i Polska.
• Poprawa wskaźników recyklingu wynika przede wszystkim z trendów związanych z recyklingiem materiałów, mniejszy postęp odnotowano w recyklingu bioodpadów.
• Państwa, które ograniczyły ilość odpadów składowanych na wysypiskach i zwiększyły wskaźnik recyklingu, z reguły korzystały z szeregu instrumentów krajowych i regionalnych. Wśród takich instrumentów znalazły się: zakaz składowania na wysypiskach odpadów ulegających biodegradacji lub odpadów komunalnych, których nie poddano wstępnemu przetworzeniu, obowiązkowe selektywne zbieranie frakcji odpadów komunalnych, instrumenty o charakterze ekonomicznym, takie jak podatki od składowania i spalania oraz opłaty za zbieranie odpadów zachęcające do recyklingu.

Kontekst

Recykling obejmuje powtórne wykorzystanie materiałów (na przykład: szkła, papieru, metali i plastiku) oraz kompostowanie.

Cel polegający na osiągnięciu wskaźnika recyklingu w wysokości 50 % dotyczy państw członkowskich UE, Norwegii i Islandii. W celu zgłoszenia osiągnięcia tego celu państwa mogą zastosować jedną z czterech różnych metod obliczania. Jedna z tych metod została zastosowana w analizie przygotowanej przez Agencję i należy zaznaczyć, że inne metody mogą prowadzić do odmiennych rezultatów.

Ponadto trzeba zauważyć, że w kilku państwach faktyczne wskaźniki recyklingu mogą być wyższe niż wynika z przekazanych danych, ponieważ bieżąca sprawozdawczość tych państw nie obejmuje poddanych recyklingowi odpadów opakowaniowych z gospodarstw domowych. Co więcej, państwa z bardzo niskimi poziomami recyklingu mogą wnioskować o uzyskanie okresu odstępstwa od poziomu docelowego.

4 marca 2013 roku Eurostat opublikował dane dotyczące odpadów komunalnych za 2011 r., oferując tym samym kilka kolejnych wariantów do przeanalizowania. Eurostat stosuje nieco inne kategorie od tych, które są używane przez EEA, dlatego dane Eurostatu nie są bezpośrednio porównywalne z analizą wykonaną przez EEA.