Geluidshinder is nog steeds wijdverbreid in heel Europa, maar er zijn manieren om het volume te verminderen

We denken vaak over vervuiling in termen van de plaats waar deze kan worden aangetroffen: lucht-, water- of bodemverontreiniging. Er zijn echter ook enkele zeer specifieke vormen van vervuiling die schadelijk zijn voor mensen en de fauna.

Ten minste een op de vijf Europeanen wordt momenteel blootgesteld aan geluidsniveaus afkomstig van wegverkeer die schadelijk worden geacht voor hun gezondheid. Dit aantal is nog hoger in stedelijke gebieden en het probleem is wijdverbreid in de meeste steden in Europa. Volgens een recent rapport over omgevingslawaai van het EEA, waarin werd gekeken naar lawaai afkomstig van wegen, spoorwegen, luchthavens en de industrie, is het wegverkeer veruit de belangrijkste bron van geluidshinder in Europa. Deze bronnen komen overeen met de richtlijn omgevingslawaai, die geen betrekking heeft op lawaai van bijvoorbeeld huishoudelijke activiteiten of buren of lawaai op de werkplek.

Lawaai kan slecht voor je gezondheid zijn

Naar schatting worden 113 miljoen Europeanen zowel overdag als ’s avonds en ’s nachts langdurig blootgesteld aan verkeerslawaai van minstens 55 decibel. Daarnaast worden 22 miljoen Europeanen blootgesteld aan grote geluidsoverlast door het spoorwegverkeer, 4 miljoen aan grote geluidsoverlast door de luchtvaart en minder dan 1 miljoen aan grote geluidsoverlast door de industrie.

Wat veel mensen misschien niet weten is dat langdurige blootstelling aan lawaai, zelfs op de niveaus waaraan we in stedelijke gebieden gewend zijn, aanzienlijke gevolgen heeft voor de gezondheid. In de meeste Europese landen wordt meer dan 50% van de mensen die in stedelijke gebieden wonen, tijdens de gemeten dag-avondnachtperiode blootgesteld aan wegverkeerslawaai van 55 decibel of meer. Langdurige blootstelling aan dit geluidsniveau heeft volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) waarschijnlijk negatieve gevolgen voor de gezondheid.

Het EEA schat dat langdurige blootstelling aan omgevingslawaai 12 000 voortijdige sterfgevallen veroorzaakt en bijdraagt tot 48 000 nieuwe gevallen van ischemische hartziekte per jaar in heel Europa. Daarnaast ondervinden naar schatting 22 miljoen mensen chronisch grote overlast en lijden 6,5 miljoen mensen aan een chronische vorm van een ernstige slaapstoornis.

Ook de fauna wordt getroffen

Lawaai heeft ook een negatief effect op de fauna, zowel op het land als in het water. Geluidshinder kan een reeks fysieke en gedragseffecten hebben op dieren en stress bij dieren vergroten.

Zo kan verkeerslawaai het voor kikkers en zangvogels moeilijk maken om met elkaar te communiceren, met name tijdens het paringsseizoen. Dit kan hun voortplantingsvermogen beperken of hen dwingen hun habitat te ontvluchten.

Onderwaterlawaai door scheepvaart, energieproductie, constructiewerkzaamheden en andere activiteiten is een ander punt van zorg. Onderzoek heeft bijvoorbeeld uitgewezen dat er gehoorschade optreedt bij walvissen, waardoor hun vermogen om met elkaar te communiceren en voedsel te vinden kan worden geschaad.

Sst! Stilte alstublieft!

Europese landen hebben een aantal maatregelen genomen om de geluidsniveaus te beperken en te beheersen. Volgens het EEA-rapport over omgevingslawaai blijft het echter moeilijk om de voordelen van deze maatregelen te beoordelen in termen van positieve gezondheidsresultaten.

Voorbeelden van de meest voorkomende maatregelen om geluidsniveaus te verlagen in steden omvatten de vervanging van oudere bestrate wegen door gladder asfalt, een betere beheersing van verkeersstromen en een verlaging van de maximumsnelheid naar 30 kilometer per uur. Sommige steden hebben ook projecten uitgevoerd die gericht zijn op het maskeren van verkeerslawaai door prettiger in het gehoor liggende geluiden, zoals stromende watervallen, in stadscentra te plaatsen. Daarnaast worden maatregelen genomen met het oog op bewustmaking en gedragsverandering, opdat mensen zich minder lawaaierig gaan verplaatsen, bijvoorbeeld met de fiets, te voet of met elektrische voertuigen.

Een aantal steden en regio’s heeft ook zogenaamde stiltegebieden ingevoerd. De meeste daarvan zijn parken en andere groene ruimtes, waar mensen het stadslawaai kunnen ontvluchten. Volgens een rapport van het EEA over stiltegebieden in Europa uit 2016⁶⁴ kunnen deze gebieden, waarvan de vorming, aanwijzing en bescherming door EU-regels worden gestimuleerd, aanzienlijke voordelen opleveren voor het milieu en de gezondheid.

Uit onderzoek van het EEA kwamen echter problemen naar voren in verband met de beschikbaarheid van en de toegang tot deze locaties, met name in meer lawaaierige stadscentra, waar stille groene ruimtes moeilijk te vinden zijn en niet binnen 10 minuten loopafstand van huis liggen.

Draai het volume terug

Het is duidelijk dat we niet zonder geluid of lawaai kunnen leven en het is onrealistisch de geluidshinder tot ‘nul’ te willen terugbrengen. De EU wil er echter voor te zorgen dat de geluidsniveaus worden verlaagd zodat ze minder schadelijk zijn voor ons milieu en onze gezondheid. Dit is een grote opdracht.

Het is reeds duidelijk dat de doelstelling van de EU voor 2020 inzake de beperking van geluidshinder, zoals vastgelegd in het Zevende Milieuactieprogramma van de EU, namelijk beperking van geluidshinder en het bereiken van de door de WGO aanbevolen niveaus denen ruhige Grünflächen schwer zu finden und nicht innerhalb von 10 Minuten zu Fuß von den Wohnungen der Menschen erreichbar sind.

voor blootstelling aan lawaai, niet zal worden gehaald. Veel EU-lidstaten zullen meer moeten doen en de maatregelen moeten nemen die nodig zijn om geluidshinder aan te pakken, met name bij de tenuitvoerlegging van de EUrichtlijn omgevingslawaai.