Kopernik — Yeryüzünü uzaydan ve yerden izleme

Otoyol ve demir yolları gibi yerleşim ve altyapıdan kaynaklanan en büyük yüzey parçalanması oranıyla Avrupa, dünyadaki en yoğun kullanılmış arazi kütlelerinden biridir. Araziyi kullanma şeklimizin çevre — türler, ekosistemler ve habitatlar — üzerinde önemli bir etkisi vardır. Öte yandan, Avrupa’nın arazi kaynakları artan şekilde, daha sık aşırı hava olayları, orman yangınları, kuraklık ve sel gibi iklim değişikliklerinin etkilerinden kaynaklanan baskıyla da karşı karşıya.

Havadan çekilmiş düzensiz fotoğraflardan yüksek çözünürlüklü görüntülemeye

Avrupalı ulusal makamlar uzun bir süredir yerel, bölgesel veya ulusal düzeyde arazi örtüsü ve kullanımı hakkında bilgiler topluyor. Arazi için talep ve rekabet 20. yüzyılın ikinci yarısında arttığından arazi kullanımı ve bunun etkileri arasındaki bağlantıları daha iyi ve daha kapsamlı şekilde anlamanın arazi ve toprak kaynaklarını daha iyi korumada esas unsur olduğu anlaşıldı. Bu nedenle, AB, ulusal makamlarla birlikte 1980’li yılların ortalarında farklı ülkelerde arazi örtüsünü ve kullanımını takip etme ve izlemeyi koordine etmeye karar verdi.

AB Üyesi Devletler, 1985 yılında ilk defa AB Üyesi Devletlerin ortak girişimiyle Avrupa’daki arazi örtüsünün haritasını çıkarmayı göz önünde bulunduran Corine[i] (Çevresel bilginin koordinasyonu) programını başlattı. Bu ilk günlerde, arazi yönetimi uzmanları bir grup uydudan alınan genellikle pahalı, düşük çözünürlüklü görüntülerin yanı sıra yer ölçümlerini ve havadan çekilen fotoğrafları temel alıyorlardı. Veriler parçalı bir nitelik arz ettiğinden Avrupa’nın arazi kaynaklarına yönelik tehditlerin Avrupa geneli kıyaslanabilir bir resmini elde etmek zordu. İlk haritalandırmanın tamamlanması 10 yıl sürdü.

Gökte yüksekte ve yerde aşağıda

Kopernik programının[ii] arkasındaki düşünce 1990’lı yılların sonlarında geliştirildi ([1]) ve ilk uydusu 2014 yılında yörüngeye oturtuldu. Program, Avrupa Komisyonu tarafından Avrupa Uzay Ajansı ile sıkı işbirliğiyle yönetilmektedir ve Üye Devletler ile çeşitli Avrupalı örgüt ve ajanslar tarafından desteklenmektedir. Kopernik altı tematik alanda faaliyet göstermektedir: atmosfer, deniz, iklim değişikliği, güvenlik, acil durum yönetimi ve arazi.

Bugün, yörüngedeki yedi Kopernik uydusundan ikisi — Sentinel 2A ve 2B — özel olarak arazi izlemekle görevlendirilmiştir. Bunlar AÇA-39 bölgesi ([2]) ve ötesini baştan başa kapsamına alarak beş günde bir yüksek mekansal ve yüksek zamansal çözünürlüklü görüntü sağlar ve tarım, ormancılık, arazi kullanımı ile arazi örtüsü değişimi ve kıyı suları ve iç suların izlenmesine katkıda bulunur. Yapraklardaki klorofil seviyesi ve su içeriği gibi biyofiziksel veriler bile sağlarlar.

Bu iki uydu, var olan çok sayıda yer ve hava izleme istasyonları ve sensörlerinden gelen verilere ilaveten, hem ticari hem de kamuya ait 100 katkıda bulunan misyondan toplanan verilerce desteklenmektedir. Artık, Kopernik sayesinde Avrupa’nın arazi kaynaklarının tam detaylı ve doğru haritalandırmasını tamamlamak neredeyse yaklaşık bir yıl sürüyor.

Kopernik arazi izleme

AÇA, Kopernik Arazi İzleme Hizmetleri’nin Avrupa kapsamını ve yerel bileşenlerini yönetiyor. Uygulamada, AÇA elde edilen görüntülerin ve veri setlerinin kamu tarafından kolayca erişilebilir olmasını ve kullanımının ücretsiz olmasını temin ediyor. Bu hizmet ulusal çevre ajansları, şehir planlamacıları ve Avrupa’dan yerel seviyeye kadar arazi kaynaklarının kullanımının ve korunmasının yönetimine katılan diğerleri için gittikçe artan bir şekilde esaslı bir bilgi aracı haline geliyor.

AÇA, Avrupa ekosistemlerinin sağlığının bazı yönlerini ve arazinin nasıl kullanıldığını değerlendirmek için Kopernik’i kullanır. Sonuçlar çevre durum raporları ve önemli göstergeler dâhil çeşitli AÇA değerlendirmelerinde sunulur. Birinci gösterge — arazi kaybı[iii] hakkında — kentsel ve diğer yapay gelişimler için tarım ve orman arazisi ile diğer doğal arazilerden ne kadar arazi alındığında bakar (bakınız arazi kaybı veri görüntüleyici[iv]). İkinci AÇA göstergesi Avrupa’da toprak geçirimsizleşmesi ve sızdırmazlığının[v] seviyesini değerlendirir ve hangi toprağın binalar, beton, yollar veya diğer yapılar tarafından ne ölçüde kapatıldığını izler (bakınız sızdırmazlık veri görüntüleyici[vi]).

AÇA ve diğer kuruluşlar bu buluş ve verileri birçok tematik veya sistemik değerlendirmelerde kullanabilir. Örneğin, Kopernik veri ve ürünlerine dayanarak, arazi yöneticileri çarpık kentleşmenin, tarımın, otoyolların ve inşaatların önemli habitatları böldüğü bölgeleri tanımlayabilir ve konuma özgü çözümler teklif edebilir. Benzer şekilde, Kopernik görüntüleri habitat değişikliğini ve AB’nin arazi alanının %18’inden fazlasını ve deniz bölgesinin %7’sini kaplayan korumalı bölgeler ağı AB Natura 2000’deki[vii] arazi örtüsü değişikliklerini izlemeye yardımcı olur (bakınız Natura 2000 veri görüntüleyici[viii]).

Kopernik tarafından toplanan coğrafi mekansal veriler Şehir Atlası[ix] olarak bildiğimiz şeyin temelini de oluşturur. Uzmanlar tüm Avrupa’da 50.000’i aşkın sakini bulunan yaklaşık 800 kentsel bölgenin detaylı düzenini çalışabilir ve karşılaştırabilir. Detaylı bilgi katmanları endüstriyel, ticari ve yerleşim bölgeleri ile parkların nerede bulunduğunu gösterir. Veriler aynı zamanda nüfus yoğunluğu, bina yükseklikleri ve taşıma koridorları ile bu kentsel bölgelerde veya yakınında bulunan otlak, bataklık ve ormanlar hakkındaki bilgileri de içerir.

Daha fazla bilgi ve daha sürdürülebilir tercihlere doğru

Amaca özgü uydu ve teknolojideki ilerlemeler tarafından desteklenerek, arazi izleme verisi ve Avrupa’nın yüzeyi hakkındaki bilgiler gelecek yıllarda daha da gelişecek. Milimetre kesinliğinde yer hareketleri dâhil çözünürlükte beklenen gelişmeler ile bitki örtüsü fenolojisi ve verimliliği gibi tematik detaylarla görüntülemenin potansiyel kullanımları birçok fırsatlar sunuyor. Kopernik için devam eden planlar 2030’a kadar yörüngeye yaklaşık 20 adet ek uydu yerleştirilmesini ve sonrasında da toplanan bilgilerin düzeyinin ve detaylarının genişlemesini öngörüyor.

Kopernik ve AB’nin uydu navigasyon programı Galileo[x]’dan alınan veriler büyüme sezonları boyunca ihtiyaç duyulan sulama ve böcek ilaçları miktarını azaltarak ekinler büyürken çiftçilerin hassas uygulamalı tarım tekniklerini kullanmalarına şimdiden yardımcı oluyor. Şehir planlamacıları da, örneğin, toplu taşımaya erişimi yönetmeye ve geliştirmeye yardımcı olabilecek barınma dinamiklerini izlemek için artan sayıdaki kentsel yüzeyler ile ilgili mevcut veri setlerine başvuruyorlar.

Benzer şekilde, şehir sakinleri için kentsel ısı adalarını ve parklar, bahçeler ve ormanlar dâhil yeşil alanlara erişimi izlemek şehir planlamacılarının, şehirlerin durumlarını geliştirme ve onların iklim değişikliğine iyi hazırlanmış olduklarından emin olmalarına yardımcı olabilir.

Politika yapmayı destekleyen doğal sermaye muhasebesi[xi] hakkındaki yakın tarihli bir AÇA raporu arazi ve toprak dâhil doğal kaynaklarımızın sürdürülebilir şekilde kullanılmasıyla ilgili nasıl daha iyi bir bilgi birikimi inşa edilebileceğini tartışıyor. Kopernik uydu verisi bu bakımdan önemli bir rol oynayacak ve diğer programlarla biyoçeşitliliği ve ekosistemleri doğrudan izleyecek.