Wielu Europejczyków nadal jest narażonych na szkodliwe zanieczyszczenia powietrza

Raport EEA „Jakość powietrza w Europie — raport 2015” analizuje narażenie mieszkańców Europy na zanieczyszczenia powietrza i podaje zarys stanu jakości powietrza na podstawie danych pochodzących z oficjalnych stacji monitorowania w całej Europie. W raporcie wykazano, że większość mieszkańców miast jest nadal narażonych na działanie zanieczyszczeń powietrza w stężeniach uważanych przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) za niebezpieczne.

Do najbardziej problematycznych zanieczyszczeń powietrza, wpływających na zdrowie człowieka, należą pyły zawieszone (PM), ozon w warstwie przyziemnej atmosfery (O₃) i dwutlenek azotu (NO₂). Ocena skutków zdrowotnych związanych z długotrwałym narażeniem na PM_2.5 wykazała, że zanieczyszczenie to było odpowiedzialne za 432 000 przedwczesnych zgonów w Europie w 2012 r., i utrzymuje sie na podobnym poziomie od lat. Szacowane skutki wpływu ekspozycji na NO₂ i O₃ wyniosły odpowiednio około 75 000 i 17 000 przedwczesnych zgonów. Raport zawiera także szacunki przedwczesnych zgonów w poszczególnych krajach UE.

„Pomimo redukcji emisji i poprawy sytuacji w ostatnich dziesięcioleciach,  zanieczyszczenie powietrza wciąż negatywnie wpływa na stan zdrowia Europejczyków, zmniejszając jakość i długość ich życia”, powiedział Dyrektor Wykonawczy EEA Hans Bruyninckx. „Ma ono również poważne skutki ekonomiczne, zwiększając koszty leczenia i zmniejszając produktywność gospodarki poprzez utratę wielu dni roboczych z powodu chorób”.

Zanieczyszczenia powietrza mają istotnie ujemny wpływ nie tylko na zdrowie ludzkie, ale również na rozwój roślin i stan ekosystemów. Te problemy, w tym eutrofizacja spowodowana przez amoniak (NH₃) i tlenki azotu (NO_x), jak również uszkodzenia roślin spowodowane przez O₃ są nadal szeroko rozpowszechnione w całej Europie.

Pozostałe istotne ustalenia

• Pyły zawieszone mogą powodować lub pogłębiać choroby układu krążenia i płuc, zawały serca oraz zaburzenia rytmu serca. Mogą one również powodować nowotwory. W 2013 r., 87% mieszkańców miast w UE było narażonych na stężenia PM_2.5 przekraczające wartości ustanowione przez WHO jako maksymalnie dopuszczalne w celu ochrony zdrowia ludzkiego. Norma jakości powietrza przyjęta w UE jest mniej rygorystyczna i w odniesieniu do niej, jedynie 9% mieszkańców miast było narażonych na PM_2.5 w stężeniu powyżej wartości docelowej. Korzyści z poprawy jakości powietrza w Europie są oczywiste. Szacuje się że spełnienie normy jakości powietrza WHO we wszystkich krajach UE-28 doprowadziłoby do średniego spadku stężeń PM_2.5 o około jedną trzecią, co spowoduje zmniejszenie liczby przedwczesnych zgonów o około 144 000 w porównaniu z obecną sytuacją. PM_2.5 oznacza cząstki o średnicy 2,5 μm lub mniejszej. Małe cząstki mogą wnikać głęboko do płuc.

• Narażenie na ozon w miastach jest nadal bardzo wysoka – w 2013 r. 98% mieszkańców miast UE-28 było narażonych na stężenia O₃ przekraczające wartości zalecane przez WHO. Około 15% z nich było narażonych na stężenia powyżej (mniej rygorystycznej) wartości docelowej O₃ dla UE. Wysokie stężenia ozonu mogą również uszkadzać uprawy rolne, lasy oraz rośliny, zmniejszając ich tempo wzrostu i plonowanie. Długofalowy cel ochrony roślinności przed O₃ przekroczono na 86% całkowitego obszaru użytków rolnych w krajach UE-28.

• Dwutlenek azotu wpływa bezpośrednio na układ oddechowy, ale przyczynia się również do powstawania pyłów zawieszonych i przekroczeń stężenia ozonu. W 2013 r. 9% mieszkańców miast w krajach UE-28 było narażonych na stężenia NO₂ przekraczające normy WHO i identyczne normy UE, przy czym 93% wszystkich przekroczeń norm miało miejsce w pobliżu dróg.

• Benzo(a)piren (BaP) jest rakotwórczym zanieczyszczeniem organicznym. Narażenie na zanieczyszczenie BaP, który zazwyczaj powstaje w wyniku spalania drewna, jest powszechne, zwłaszcza w Europie Środkowej i Wschodniej. W 2013 r. jedna czwarta ludności miejskiej krajów UE-28 była narażona na stężenia BaP powyżej wartości docelowej, a aż 91% było narażone na stężenia BaP powyżej szacowanego poziomu ryzyka przyjętego przez WHO.

• W ciągu ostatnich dziesięcioleci znacznie zmniejszono emisje dwutlenku siarki (SO₂) dzięki przepisom UE nakładającym wymóg korzystania z technologii niskoemisyjnych i ograniczenie zawartości siarki w paliwach. W 2013 r. odnotowano jedynie kilka przypadków przekroczeń dopuszczalnych wartości emisji SO₂ w UE.

• Stężenia tlenku węgla, benzenu i metali ciężkich (arsenu, kadmu, niklu i ołowiu) w powietrzu w 2013 r. w UE były na ogół niskie, z nielicznymi przypadkami przekroczeń odpowiednich dopuszczalnych wartości i wartości docelowych określonych w przepisach UE.

Linki

• Wskaźnik EEA przekroczenia dopuszczalnych wartości jakości powietrza w obszarach miejskich
• Wskaźnik EEA narażenia ekosystemów na zakwaszenie, eutrofizację i ozon
• Infografika i filmy na temat skutków zdrowotnych zanieczyszczenia powietrza
• Informacje Komisji Europejskiej na temat środków proponowanych w celu poprawy jakości powietrza w Europie