Duurzamer vervoer in Europa

Waar gaat het TERM-rapport van het EEA over? 

Tommaso:

“TERM” staat voor Transport and Environment Reporting Mechanism en is het rapportagemechanisme over de integratie van milieuoverwegingen in het vervoersbeleid. In het jaarlijkse TERM-rapport kijkt het EEA vanuit een breed perspectief naar de trends en uitdagingen in het Europese mobiliteitssysteem. Daarnaast bevat het een jaarlijkse beoordeling van de vervoerssector, waarbij vooral aandacht wordt besteed aan de gemaakte vorderingen en de overgebleven verbeterpunten. 

Het TERM-rapport vormt een belangrijk onderdeel van ons werk ter ondersteuning van de milieu- en klimaatambities in Europa. Tot dusver is er binnen het mobiliteitssysteem maar weinig vooruitgang geboekt bij de vermindering van de uitstoot en de overstap op duurzamere vormen van vervoer. Tijdige en bruikbare kennis, zoals die in de TERM-rapporten, is essentieel om de evolutie naar duurzamer vervoer in goede banen te leiden. 

Wat zijn de belangrijkste bevindingen van het meest recente TERM-rapport? 

Rasa:

De verwachte overgang naar elektrisch vervoer zal bijdragen aan de vermindering van de uitstoot. 

Rasa Narkeviciute

Het TERM-rapport voor 2021 begint met een uiteenzetting van het probleem dat vervoer verantwoordelijk is voor ongeveer een kwart van de broeikasgasuitstoot in de EU. Het wegvervoer neemt het grootste aandeel van deze uitstoot voor zijn rekening, die de afgelopen dertig jaar ook nog eens met bijna 30 % is gestegen. 

Dankzij de bestaande beleidsmaatregelen zal de vervoerssector naar verwachting minder broeikasgassen gaan uitstoten, maar deze afname zal te klein zijn om een bijdrage van betekenis te leveren aan het doel van een klimaatneutrale Unie in 2050. 

Emissies van auto’s en zware vrachtwagens zijn met name toegenomen door de groeiende vervoersvraag. De voertuigen zelf zijn efficiënter geworden en stoten per afgelegde kilometer minder uit, maar dit compenseert de toenemende vervoersactiviteiten niet. 

Wat moet er gebeuren om de trend van groeiende uitstoot te keren? 

Rasa:

De verwachte overgang naar elektrisch vervoer zal bijdragen aan de vermindering van de uitstoot. Maar dit houdt ook in dat het steeds belangrijker zal worden om op een efficiënte manier energie op te wekken. De uitstoot mag niet gewoon worden verplaatst van de weg naar een elektriciteitscentrale op een andere locatie; we moeten ervoor zorgen dat er naar behoren wordt geïnvesteerd in hernieuwbare energie. 

Om vervoer op een breder front duurzamer te maken, moet elektrificatie worden gekoppeld aan veranderingen in de manier waarop we ons mobiliteitssysteem organiseren. Er moet worden overgestapt op duurzamere vormen van vervoer. Daarnaast moet de aandacht niet alleen uitgaan naar vervoersactiviteiten, maar ook naar de bereikbaarheid van banen en diensten. Hiervoor is een breed opgezet beleid nodig. Zo kan er bij de stadsplanning bijvoorbeeld voor worden gezorgd dat er voldoende ruimte wordt gecreëerd voor fietsinfrastructuur en dat diensten, commerciële activiteiten en woongebieden dichter bij elkaar worden gebracht. 

Wat doen de Europese Unie en de lidstaten om deze uitdagingen het hoofd te bieden? 

Rasa: 

Het Europees Parlement heeft onlangs zijn steun uitgesproken voor het voorstel om de emissies van nieuwe auto’s en bestelwagens tegen 2035 terug te brengen naar nul. Als de lidstaten hier ook mee instemmen, zal de uitstoot op de Europese wegen de komende decennia flink afnemen. 

In de strategie voor duurzame en slimme mobiliteit zijn ook doelstellingen opgenomen die verband houden met de overgang naar duurzamere vormen van vervoer. Zo moeten onder meer het aantal hogesnelheidsspoorlijnen, het vrachtvervoer per spoor en de binnenvaart worden uitgebreid.  

Wat doet het EEA nog meer op het gebied van vervoer? 

Rasa:

Het EEA verzamelt grote hoeveelheden gegevens over voertuigen en brandstoffen uit Europese landen en van voertuigfabrikanten. Het gaat onder meer om gegevens over nieuwe in de EU geregistreerde auto’s, bestelwagens, vrachtwagens, bussen en aanhangwagens, waarmee we kunnen nagaan hoe efficiënt het nieuwe wagenpark is. Daarnaast verzamelen we gegevens over de brandstoffen die worden gebruikt in het Europese wegvervoer en voor mobiele machines, onder meer wat betreft het soort en de hoeveelheid gebruikte brandstof en de uitstoot die wordt veroorzaakt door de winning, verwerking en distributie ervan. Voor biobrandstoffen kijken we ook naar de effecten van indirecte veranderingen in landgebruik. 

Wij analyseren deze gegevens om de geboekte vooruitgang bij de verwezenlijking van de beleidsdoelen te volgen aan de hand van regelmatige beoordelingen van bepaalde indicatoren. Deze beoordelingen worden openbaar gemaakt op onze website. We gebruiken niet alleen onze eigen gegevens, maar werken ook beleidsrelevante indicatoren uit op basis van bredere EEA-informatie of externe gegevens – bijvoorbeeld in verband met de broeikasgasuitstoot van de vervoerssector, en later dit jaar ook met het aandeel van bussen en treinen in het totale vervoer. 

Tommaso: 

Het EEA is ook actief op andere gebieden van het mobiliteitssysteem en het vervoer. Sommige van deze aanvullende activiteiten waar we momenteel mee bezig zijn, betreffen de zee- en luchtvaartsector. Hieromtrent stellen we nieuwe uitgaven van sectorspecifieke verslagen op in samenwerking met onze partners bij andere EU-agentschappen. 

We werken namelijk aan het Milieurapport over Europees zeevervoer in overleg met het Europees Agentschap voor maritieme veiligheid, en aan het Milieurapport over de Europese luchtvaart in overleg met het Europees Agentschap voor de veiligheid van de luchtvaart en Eurocontrol (de Europese Organisatie voor de veiligheid van de luchtvaart). 

Waarover gaat het volgende TERM-rapport van het EEA? 

Tommaso: 

Op dit moment werken we aan de volgende uitgave van het TERM-rapport, waarvan de publicatie gepland staat voor later dit jaar. Dit rapport gaat over het brede onderwerp van digitalisering in het mobiliteitssysteem en zal ingaan op een groot aantal innovaties die mogelijk worden gemaakt door digitale technologieën en de invloed die deze ontwikkelingen kunnen hebben op de sector, het milieu en ons leven. 

Rasa Narkeviciute en Tommaso Selleri, EEA-deskundigen op het gebied van vervoer en milieu