Πολιτικές για τη βιοποικιλότητα

Πολιτικές της ΕΕ

Στη στρατηγική του 2001 για τη βιώσιμη ανάπτυξη, η ΕΕ έθεσε για τον εαυτό της ως στόχο την ανακοπή της φθίνουσας πορείας της βιοποικιλότητας και την αποκατάσταση των οικοτόπων και των φυσικών συστημάτων έως το 2010. Η ανακοίνωση του 2006 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη βιοποικιλότητα παρέχει το βασικό πλαίσιο πολιτικής. Προσθέτει την ορμή που έλειπε από το στόχο για το 2010, διατυπώνει τις αρμοδιότητες των θεσμικών οργάνων της ΕΕ και των κρατών μελών και υιοθετεί μια φιλόδοξη προσέγγιση πολιτικής και ένα πρόγραμμα δράσης που προτείνει συγκεκριμένα μέτρα.

Παρόλο που η κλιματική αλλαγή βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος των ΜΜΕ, η απώλεια της βιοποικιλότητας, κατά κάποιο θεμελιώδη τρόπο αποτελεί ακόμη σοβαρότερη απειλή. Κι αυτό γιατί η υποβάθμιση των οικοσυστημάτων συχνά φθάνει σε σημείο που δεν είναι πλέον αναστρέψιμη, αλλά και γιατί όταν εξαλείφεται ένα είδος εξαλείφεται για πάντα.

Σταύρος Δήμας, Επίτροπος της ΕΕ αρμόδιος για το περιβάλλον, Green Week 2006

Η πολιτική της ΕΕ για την προστασία του περιβάλλοντος βασίζεται σε δύο βασικά νομοθετήματα:

• την οδηγία για τα πουλιά και
• την οδηγία των οικοτόπων

Αμφότερες οι οδηγίες παρέχουν τη βάση για το δίκτυο Natura 2000, ένα δίκτυο προστατευόμενων περιοχών που εκτείνεται σε όλη την Ένωση με στόχο τη διαφύλαξη ειδών και οικοτόπων με ειδικό ευρωπαϊκό ενδιαφέρον. Η πολιτική της ΕΕ για την προστασία του περιβάλλοντος αντλεί πόρους από ένα ειδικό χρηματοδοτικό μέσο, το ταμείο LIFE-Nature.

Η απώλεια της βιοποικιλότητας προκαλείται κατά κύριο λόγο από τομεακές δραστηριότητες. Η στρατηγική βιοποικιλότητας της Ευρωπαϊκής Κοινότητας του 1998 εστιάζει ειδικά στην ενσωμάτωση του προβληματισμού σε σχέση με τη βιοποικιλότητα στις τομεακές πολιτικές, όπως η προστασία των φυσικών πόρων, η γεωργία, η αλιεία, οι περιφερειακές πολιτικές και ο χωροταξικός σχεδιασμός, τα δάση, η ενέργεια και οι μεταφορές, ο τουρισμός, η ανάπτυξη και η οικονομική συνεργασία.

Άλλες πολιτικές σχετικά με τη βιοποικιλότητα σε επίπεδο ΕΕ, περιλαμβάνουν:

• Το έκτο περιβαλλοντικό πρόγραμμα δράσης της ΕΕ "Το μέλλον μας, η επιλογή μας", που εγκρίθηκε το 2002, στο οποίο, η προστασία της βιοποικιλότητας είναι ένα από τα τέσσερα κύρια ζητήματα προς αντιμετώπιση.
• Το "Μήνυμα από το Malahide" του 2004, που διατυπώνει 18 στόχους προτεραιότητας για την ανακοπή της απώλειας της βιοποικιλότητας, πολλοί από τους οποίους σχετίζονται με την τομεακή ενσωμάτωση των ζητημάτων της βιοποικιλότητας.

Πανευρωπαϊκές και παγκόσμιες πολιτικές για τη βιοποικιλότητα

Το 1992, η Σύμβαση για τη βιοποικιλότητα (CBD) των Ηνωμένων Εθνών τόνισε τη δέσμευση της διεθνούς κοινότητας για την αντιμετώπιση της απώλειας της βιοποικιλότητας. Ανταποκρινόμενες σε αυτό, οι χώρες που καλύπτονται από την Οικονομική επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για την Ευρώπη ενέκριναν την πανευρωπαϊκή στρατηγική βιοποικιλότητας και ποικιλότητας του τοπίου. Η στρατηγική αυτή, ενσωματωμένη στην υπουργική διαδικασία "Περιβάλλον για την Ευρώπη", αποτελεί τη μοναδική πλατφόρμα πανευρωπαϊκής συνεργασίας για την αντιμετώπιση της απώλειας της βιοποικιλότητας.

Το 2002, η CBD και η διάσκεψη του Γιοχάνεσμπουργκ για τη βιώσιμη ανάπτυξη υιοθέτησαν έναν παγκόσμιο στόχο για σημαντική μείωση του σημερινού ρυθμού απώλειας της βιοποικιλότητας έως το 2010. Το 2003, στο Ψήφισμα του Κιέβου για τη βιοποικιλότητα, οι υπουργοί περιβάλλοντος σε πανευρωπαϊκό επίπεδο συμφώνησαν για την ανακοπή της απώλειας της βιοποικιλότητας έως το 2010.

Η CBD θεμελιώνει υποχρέωση σε εθνικό επίπεδο για σχεδιασμό αναφορικά με τη βιοποικιλότητα. Οι χώρες οφείλουν να αναπτύξουν εθνικές στρατηγικές που να αποτυπώνουν τον τρόπο επίτευξης των στόχων της Σύμβασης καθώς και σχετικά προγράμματα δράσης, στα οποία θα καθορίζονται τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν εν όψει αυτών των στόχων. Ένας κατάλογος αυτών των εθνικών στρατηγικών και των προγραμμάτων δράσης για τη βιοποικιλότητα διατίθεται στην ιστοθέση της CBD.