Gazy cieplarniane w UE w 2011 r.: coraz więcej państw jest na dobrej drodze do osiągnięcia celów z Kioto, spadek poziomu emisji o 2,5 %

W sprawozdaniu pt. „Approximated EU greenhouse gas inventory: early estimates for 2011” [pl. „Przybliżony wykaz gazów cieplarnianych w UE: wstępne szacunki na 2011 r.”] zawarto wstępne dane szacunkowe dotyczące poziomu emisji gazów cieplarnianych w poprzednich latach oraz przedstawiono kluczowe informacje niezbędne do sporządzenia sprawozdania pt. „Greenhouse gas emission trends and projections in Europe 2012” [pl. „Tendencje i prognozy w zakresie emisji gazów cieplarnianych w Europie w 2012 r.”], służącego ocenie postępów w realizacji zobowiązań spoczywających na UE na mocy protokołu z Kioto.

„Unia Europejska rozumiana jako całość z nawiązką zrealizuje wyznaczony cel z Kioto” – stwierdziła Jacqueline McGlade, dyrektor wykonawcza EEA. „Za dwa miesiące będziemy zbliżali się do końca pierwszego okresu rozliczeniowego przewidzianego w protokole z Kioto. Od 1997 r. poczyniliśmy znaczące postępy, ale wszystkie państwa członkowskie muszą zrealizować swoje plany. Państwa członkowskie UE, którym nie uda się osiągnąć wyznaczonych celów poprzez zmniejszanie poziomu wewnętrznych emisji, będą mogły korzystać z elastycznych mechanizmów przewidzianych w ramach protokołu z Kioto do 2015 r.”.

Zmniejszenie poziomu emisji w 2011 r.

Zgodnie z szacunkami EEA relatywnie największy spadek poziomu emisji w latach 2010–2011 odnotowano w państwach o niskim lub średnim udziale w całkowitej ilości emisji gazów cieplarnianych w UE: 13% na Cyprze oraz 8% w Belgii, Finlandii i Danii. W ujęciu bezwzględnym Wielka Brytania obniżyła poziom swoich emisji w największym stopniu, odnotowując w 2011 r. spadek o 36 milionów ton ekwiwalentu dwutlenku węgla (Mt ekwiwalentu CO₂), tj. o 6%. Na kolejnych miejscach uplasowała się Francja (24 Mt ekwiwalentu CO₂, tj. 5%) oraz Niemcy (17 MT ekwiwalentu CO₂, tj. 2%).

Dziewięć państw członkowskich UE zwiększyło poziom emisji w latach 2010–2011. W Bułgarii poziom emisji wzrósł o 11%, na Litwie o 3%, natomiast w Rumunii o 2%. Wspomniane państwa bardzo radykalnie ograniczały jednak ogólny poziom swoich emisji od 1990 r.

Choć czynniki ekonomiczne odgrywały pewną rolę w niektórych państwach, należy podkreślić, że gospodarka UE odnotowała wzrost o 1,5% w ujęciu ogólnym, przy jednoczesnym zmniejszeniu poziomu emisji o 2,5%. Większość państw przeprowadzających najpoważniejsze cięcia w poziomie emisji odnotowało w 2011 r. dodatni wzrost.

Łagodny przebieg zimy w większości państw stanowił kluczowy czynnik sprzyjający obniżaniu poziomu emisji w 2011 r., z uwagi na zmniejszenie popytu na paliwa kopalne wykorzystywane do ogrzewania w porównaniu z ubiegłymi latami. Sektory mieszkaniowy i komercyjny – pozostające w dużej mierze poza systemem handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS) – w największym stopniu przyczyniły się do obniżenia poziomu emisji w Unii Europejskiej.

Przedstawione powyżej dane liczbowe zgromadzone przez EEA zostaną skonsolidowane w ramach wykazu gazów cieplarnianych w Unii Europejskiej, który zostanie opublikowany najpóźniej w połowie 2013 r. Wykaz pozwoli na przeprowadzenie szczegółowej analizy tendencji emisyjnych w państwach członkowskich UE.

Kraje europejskie coraz bliżej realizacji celów z Kioto

Emisje poza EU ETS są również istotne, ponieważ zmiany poziomu emisji w sektorach nieuczestniczących w systemie handlu wpływają na postępy państw w realizacji wyznaczonych celów. Ogólny poziom emisji wytwarzanych w 2011 r. przez nieobjęte EU ETS sektory gospodarcze w UE obniżył się o około 3,0%, podczas gdy poziom emisji w sektorach objętych EU ETS zmniejszył się o 1,8%. Poziom emisji gazów cieplarnianych w sektorach nieuczestniczących w systemie handlu w 15 państwach członkowskich realizujących wspólne zobowiązanie na mocy protokołu z Kioto (UE-15) uległ gwałtownemu obniżeniu o 3,8% w latach 2010–2011. Wspomniany spadek poziomu emisji, w połączeniu z przewidywanym pozytywnym oddziaływaniem pochłaniaczy dwutlenku węgla oraz elastycznymi mechanizmami dostępnymi w ramach protokołu z Kioto, potwierdza, że państwa UE-15 znajdują się na dobrej drodze do realizacji celu z Kioto zakładającego obniżenie poziomu emisji o 8%. Aby cel ten mógł jednak zostać osiągnięty, wszystkie państwa będą musiały zrealizować swoje cele indywidualne.

Z uwagi na fakt, że pułapy emisji dla sektorów gospodarczych objętych EU ETS zostały już wyznaczone, czynnikiem wywierającym decydujący wpływ na liczbę jednostek w ramach protokołu z Kioto, które państwa członkowskie będą zobowiązane zgromadzić, aby osiągnąć swoje cele indywidualne najpóźniej do początku 2015 r., będzie obniżanie poziomu emisji w sektorach gospodarczych nieuczestniczących w EU ETS oraz oddziaływanie pochłaniaczy dwutlenku węgla. W jednym ze sprawozdań opracowanych przez EEA wykazano, że niektóre państwa członkowskie powinny opracować odpowiednie plany dotyczące zakupu tego rodzaju urządzeń (Włochy) lub uzupełnić już istniejące plany (dotyczy to w szczególności Austrii, Belgii, Portugalii i Hiszpanii).

Postępy w realizacji celów na 2020 r.

UE przyjęła przepisy umożliwiające obniżenie emisji gazów cieplarnianych o 20% w latach 1990–2020. Najnowsze dane liczbowe wskazują, że poziom emisji w UE obniżył się o 16,5%, co oznacza że Unia jest na dobrej drodze do realizacji tego celu. Po wykluczeniu emisji powstających w związku z działalnością lotnictwa międzynarodowego z prowadzonych obliczeń, zgodnie z procedurą stosowaną w odniesieniu do zobowiązań przewidzianych w protokole z Kioto, okazuje się, że poziom emisji w UE obniżył się o 17,5% od 1990 r.

Prognozy opracowywane przez państwa członkowskie sugerują, że w świetle obecnie stosowanych strategii i środków poziom emisji w UE będzie ulegał dalszemu obniżaniu do 2020 r., kiedy to osiągnie poziom o 19% niższy niż ten obserwowany w 1990 r. Mniej niż połowa państw członkowskich UE przewiduje, że odpowiednie krajowe poziomy emisji osiągną niższą wartość niż ta wyznaczona przez nie w celach na 2020 r. wyłącznie dzięki stosowaniu obecnie obowiązujących środków krajowych. Mimo że elastyczne rozwiązania przewidziane w decyzji dotyczącej wspólnego wysiłku redukcyjnego mogłyby umożliwić państwom członkowskim utrzymanie odpowiedniego tempa realizacji wyznaczonych celów, większość z nich musi zintensyfikować podejmowane wysiłki w zakresie ograniczania emisji gazów cieplarnianych, przyspieszając proces wdrażania zaplanowanych wcześniej dodatkowych strategii i środków.